Αφιέρωμα στην πορεία του Ευάγγελου Μυτιληναίου «φλοξενούν» οι Sunday Times, περιγράφοντας πως έχει μετατρέψει την παλιά οικογενειακή επιχείρηση στην Αθήνα σε έναν κολοσσό στους κλάδους ενέργειας και μετάλλων, με την εισαγωγή στο χρηματιστήριο του Λονδίνου να αποτελεί την επόμενη πρόκληση.
Ολόκληρο το αφιέρωμα:
Ο Ευάγγελος Μυτιληναίος καταλάβαινε ότι κάτι τρέχει. Ο Έλληνας μεγιστάνας της ενέργειας και των μετάλλων είχε 25 τραπεζίτες συγκεντρωμένους στο γραφείο του, συμβούλους για την εισαγωγή της ομώνυμης εταιρείας, της Mytilineos, στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου. Όμως, στο τέλος της συνάντησης, οι χρηματοδότες έδειχναν αμήχανοι.
«Κύριε Πρόεδρε, μπορούμε να ανέβουμε πάνω για μια συζήτηση σχετικά με ένα πιο προσωπικό ζήτημα;» ρώτησε ένας, νευρικά.
«Προσωπικό ζήτημα; Με τραπεζίτες;» γέλασε μπερδεμένος ο Μυτιληναίος.
Ακολούθησαν αμήχανα τον Μυτιληναίο στο κομψό προσωπικό του γραφείο — ένας ευρύχωρος ανοιχτός χώρος με σύγχρονα έργα τέχνης, ανοιχτές οθόνες και μια ιδιωτική βεράντα σκεπασμένη από δέντρα, με θέα τα επιβλητικά βουνά της Αθήνας. Συγκεντρωμένοι γύρω από ένα τραπέζι, ένας τραπεζίτης προσέγγισε το ευαίσθητο ζήτημα με προσοχή.
«Έχετε ένα σπουδαίο όνομα. Και ξέρουμε ότι στην Ελλάδα είναι ένα πολύ διάσημο όνομα, πολύ σπουδαίο», είπε. «Αλλά αυτό το όνομα είναι πολύ δύσκολο να προφερθεί στα Αγγλικά — δεν μπορείς να είσαι μια εταιρεία του FTSE 100 με αυτό το όνομα. Οι άνθρωποι θα έχουν δυσκολία να λένε στους brokers τους ποια μετοχή θέλουν να αγοράσουν.»
Ο Μυτιληναίος ήξερε ότι οι τραπεζίτες είχαν δίκιο. Έτσι, τον Ιούνιο, πήρε τη δύσκολη απόφαση να αλλάξει το οικογενειακό όνομα της εταιρείας σε METLEN, έναν συνδυασμό των λέξεων μέταλλο και ενέργεια. Οι παλιές συνήθειες όμως δύσκολα πεθαίνουν: κατά τη διάρκεια της ωριαίας συνέντευξής μας, ο Μυτιληναίος αναφέρεται κατά λάθος στην εταιρεία ως «melten», ενώ οι business cards του εξακολουθούν να φέρουν το παλιό της όνομα.
«Πρέπει να τις αλλάξω, υποθέτω,» χαμογελάει.
Να προσελκύσει το ενδιαφέρον των Βρετανών επενδυτών είναι η κορυφαία προτεραιότητα του Μυτιληναίου, καθώς προσπαθεί να επιτύχει μια από τις μεγαλύτερες εισαγωγές των τελευταίων ετών στην αγορά του Λονδίνου. Η METLEN Energy & Metals, που είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο της Αθήνας, είναι η μεγαλύτερη εγχώρια εταιρεία στην Ελλάδα και παράγει περίπου €6,35 δισ. (£5,44 δισ.) ετησίως, κυρίως από την κατασκευή ενεργειακών υποδομών, όπως ηλιακά και αιολικά πάρκα, και από την παραγωγή αλουμινίου. Η νέα αυτή εισαγωγή θα αποτελούσε επίσης ενίσχυση για τον FTSE, ο οποίος έχει αντιμετωπίσει μείωση στην εισαγωγή νέων εταιρειών και έξοδο προς τις ΗΠΑ τον τελευταίο χρόνο.
Συναντιόμαστε στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας — ένα μεγάλο συγκρότημα που μοιάζει περισσότερο με στρατιωτική βάση παρά με εταιρικό γραφείο — στην περιοχή του Αμαρουσίου, στη Βορειοανατολική Αθήνα. Το μέρος αποτελεί την έδρα της εταιρείας από το 2019, αλλά θα αντικατασταθεί την επόμενη χρονιά με τα νέα κεντρικά γραφεία στο Λονδίνο.
Ο διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος είναι ντυμένος με business-casual ρούχα, φορώντας ένα άψογα σιδερωμένο ανοιχτό γαλάζιο πουκάμισο με τα αρχικά του ραμμένα στο αριστερό μέρος. Στην καυτή Αθηναϊκή καλοκαιρινή ζέστη, τα μανίκια του είναι σηκωμένα. Ως ο μεγαλύτερος μέτοχος της εταιρείας αξίας £4,7 δισ., το προσωπικό του μερίδιο αξίζει περίπου £850 εκατομμύρια.
Ένας διανοούμενος άνθρωπος με τον αέρα ακαδημαϊκού ή διπλωμάτη, ο Μυτιληναίος σταματά για αρκετά δευτερόλεπτα πριν απαντήσει σε κάθε ερώτηση, κοιτάζοντας στο κενό για να βρει την απάντηση. «Το χόμπι μου είναι η γεωπολιτική — θα μπορούσα να μιλάω για ώρες», λέει κάποια στιγμή.
Η εταιρεία που διευθύνει απασχολεί 6.500 άτομα σε 40 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Μ Βρετανίας, της Αυστραλίας, της Χιλής και του Καναδά. Η ενεργειακή της δραστηριότητα, που αντιπροσωπεύει τα δύο τρίτα των εσόδων, περιλαμβάνει την κατασκευή υποθαλάσσιων ενεργειακών καλωδίων, ηλιακών πάρκων, αιολικών πάρκων και διασυνδέσεων δικτύου. Λειτουργεί επίσης μια εταιρεία εμπορίας ενέργειας. Το μεταλλευτικό τμήμα της METLEN είναι ανάμεσα στους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς αλουμινίου και αλουμίνας στον κόσμο, με βωξίτης που εξορύσσεται στην Ελλάδα, και δραστηριοποιείται στην παραγωγή σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται σε ημιαγωγούς.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η εταιρεία έχει συμβόλαια αξίας £2,15 δισ., είναι μια από τις μεγαλύτερες αγορές της. Νωρίτερα φέτος, υπέγραψε συμφωνία £1 δισ. για την κατασκευή μέρους ενός υποθαλάσσιου καλωδίου από τη Σκωτία στο Ντάρχαμ που θα μεταφέρει αρκετή ανανεώσιμη ενέργεια για να τροφοδοτήσει δύο εκατομμύρια σπίτια. Επίσης κατασκευάζει εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο για τους ενεργειακούς γίγαντες Vitol και Drax στην Αγγλία και την Ουαλία, και κατασκευάζει το μεγαλύτερο ηλιακό πάρκο στο Ηνωμένο Βασίλειο στο Κεντ, το οποίο θα παρέχει αρκετή ενέργεια για 100.000 σπίτια.
Η METLEN είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος πάροχος λιανικής ενέργειας στην Ελλάδα, μετά την κρατική επιχείρηση, και τώρα θέλει να αναπτύξει τις δραστηριότητές της στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά την εισαγωγή στο χρηματιστήριο του Λονδίνου. Ο Μυτιληναίος, 70 ετών, υπαινίσσεται ότι ίσως μια μέρα προσπαθήσει να διαταράξει την αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπεριλαμβανομένης της Octopus Energy. «Ξέρουμε τη δουλειά. Έχουμε την τεχνογνωσία… Μπορούμε να το κάνουμε.»
Η εισαγωγή στον LSE θα απαιτήσει επίσης από τη METLEN να είναι άψογη απέναντι στους ρυθμιστικούς φορείς. Το 2018, ο Μυτιληναίος κατηγορήθηκε για διαφθορά με αφορμή ισχυρισμούς ότι η εταιρεία του πλήρωσε τις αρχές για να εξασφαλίσει ένα συμβόλαιο. Αθωώθηκε το επόμενο έτος και η υπόθεση απορρίφθηκε. Ο Διευθύνων Σύμβουλος αποκαλύπτει ότι η METLEN συμμορφώνεται πλέον με το 80% του εταιρικού κώδικα του Ηνωμένου Βασιλείου: «Εάν είμαστε καλοί για τον εταιρικό κώδικα του Ηνωμένου Βασιλείου, είμαστε καλοί για κάθε εταιρικό κώδικα».
Η προγραμματισμένη εισαγωγή στο LSE, σύμφωνα με την οποία το 90% των μετοχών της METLEN θα διαπραγματεύονται στο Λονδίνο, ενώ το 10% θα παραμείνει στην Αθήνα, έρχεται σε μια δύσκολη περίοδο για το Χρηματιστήριο του Λονδίνου. Η αγορά έχει υποφέρει από την έλλειψη νέων εταιρικών εισαγωγών, ενώ αρκετές εταιρείες υψηλού προφίλ, πιο συγκεκριμένα η τεχνολογική εταιρεία του Cambridge, Arm, έχουν προτιμήσει να εισάγουν τις μετοχές τους στις ΗΠΑ αναζητώντας υψηλότερες αποτιμήσεις. Ωστόσο, ο Μυτιληναίος παραμένει πιστός στο Λονδίνο: «Το Χρηματιστήριο του Λονδίνου, ακόμα και αν δεν βρίσκεται στην πιο ένδοξη φάση του, είναι ακόμα το LSE».
Τον πιέζω — γιατί να ενταχθεί σε μια αγορά που έχουν εγκαταλείψει άλλοι; Ο αγγλόφιλος υψώνει τη φωνή του και αρχίζει να χτυπά το τραπέζι. «Η ερώτηση είναι: πιστεύετε στο Λονδίνο ως χρηματοοικονομικό κέντρο ή όχι; Εγώ το πιστεύω. Πιστεύετε ότι η Πόλη του Λονδίνου, μετά το Brexit, έχει δει τα χειρότερα; Ναι, το πιστεύω. Πιστεύετε ότι η παρουσία μας εκεί, η METLEN, μαζί με άλλες εταιρείες, θα βοηθήσει το LSE να βρει την παλιά του δόξα; Ναι, το πιστεύω!».
Η οικογενειακή εταιρεία έχει τις ρίζες της το 1908, όταν ο παππούς του, που επίσης ονομαζόταν Ευάγγελος Μυτιληναίος, ίδρυσε μια μεταλλουργική επιχείρηση που κατασκεύαζε καταναλωτικά αγαθά όπως λάμπες. «Είμαι τυχερός που μοιράζομαι το όνομά του,» λέει ο Μυτιληναίος. Η εταιρεία μεγάλωσε και απασχολούσε αρκετές εκατοντάδες υπαλλήλους, καθιστώντας την μια σημαντική επιχείρηση που ο παππούς του ήλπιζε να κληροδοτήσει στους τέσσερις γιους του. Αλλά τότε χτύπησε η καταστροφή. Με την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την γερμανική κατοχή της Ελλάδας το 1941, η εταιρεία επιτάχθηκε από τους Ναζί. Ο πόλεμος επίσης διέλυσε την οικογένεια: τρεις από τους γιους ανέβηκαν στα βουνά για να προσπαθήσουν να απωθήσουν τους εισβολείς, ενώ ο πατέρας του Μυτιληναίου κατευθύνθηκε στην Αίγυπτο για να πολεμήσει μαζί με τα βρετανικά στρατεύματα κατά της ιταλικής εισβολής εκεί.
Ο Μυτιληναίος γεννήθηκε το 1954 σε μια ταραγμένη περίοδο για την Ελλάδα. Η οικογένειά του είχε μετακομίσει στην Αργεντινή μετά τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο της Ελλάδας, μεταξύ 1944 και 1949, αναζητώντας μια πιο σταθερή ζωή. Αλλά η νοσταλγία της μητέρας του ανάγκασε την οικογένεια να επιστρέψει στην Αθήνα, όπου γεννήθηκε.
Ο νεαρός Μυτιληναίος αφοσιώθηκε στις σπουδές του, ιδιαίτερα στην οικονομία και την ιστορία, τις οποίες ήξερε ότι κάποια μέρα θα χρησιμοποιούσε για να διοικήσει την οικογενειακή επιχείρηση. «Ήμουν πάντα καλός μαθητής,» λέει με περηφάνια.
Μετά από ένα πτυχίο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πήγε στο London School of Economics για μεταπτυχιακό στην οικονομία. «Δεν είχα πολύ χρόνο να περάσω έξω από τη βιβλιοθήκη,» γελάει.
Ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση στα 24 του, το 1978, όταν ήταν ένας μετριοπαθής traderμετάλλων που αγόραζε και πουλούσε χάλυβα και άλλα μέταλλα. Εμπνευσμένος από την περιπετειώδη εταιρική κουλτούρα της δεκαετίας του 1980, ο Μυτιληναίος επιδίωξε να μετατρέψει την οικογενειακή επιχείρηση σε ένα πολυεθνικό όμιλο.
Επανεκκίνησε την επιχείρηση ως Mytilineos Holdings το 1990 και ξεκίνησε μια σειρά εξαγορών, με εμπόριο μετάλλων σε όλη την Ευρώπη. Θέλοντας να συγκεντρώσει περισσότερα χρήματα για την επέκταση, ο Μυτιληναίος εισήγαγε την εταιρεία στο Χρηματιστήριο Αθηνών το 1995 και τρία χρόνια αργότερα ολοκλήρωσε την πρώτη επιθετική εξαγορά στην Ελλάδα, αγοράζοντας την ΜΕΤΚΑ.
Η μεταλλουργική επιχείρηση ήταν εξαιρετικά ενεργοβόρα, οπότε ο Μυτιληναίος αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί στον ενεργειακό τομέα στις αρχές της δεκαετίας του 2000, δημιουργώντας εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και αιολικών πάρκων. Αυτή η κίνηση απέδωσε: η ενέργεια είναι πλέον η κύρια πηγή εσόδων για την εταιρεία, με την πρόσφατη άνοδο των παγκόσμιων τιμών ενέργειας να οδηγεί τα έσοδά της στα ύψη.
Ο Γιάννης Στουρνάρας, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, έχει πολλά κοινά με τον Μυτιληναίο. Είναι περίπου στην ίδια ηλικία και έχουν και οι δύο σπουδάσει στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Είναι πολύ απλός άνθρωπος — είναι εργατικός άνθρωπος. Δεν είναι εισοδηματίας. Παρά το γεγονός ότι έχει δημιουργήσει αυτόν τον γίγαντα, συμμετέχει καθημερινά στις επιχειρηματικές δραστηριότητες,» λέει ο Στουρνάρας για τον άνθρωπο από την METLEN. «Εμπνέει — δίνει μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.»
Ανησυχεί ο διοικητής αν η μεγαλύτερη εγχώρια επιχείρηση της χώρας του μεταφέρει την έδρα της στο Ηνωμένο Βασίλειο; «Πρόκειται πλέον για μια διεθνή εταιρεία, ούτως ή άλλως. Έχει ήδη φύγει από τα ελληνικά σύνορα. Συνεπώς πρέπει να εισαχθεί σε μια πολύ μεγαλύτερη αγορά. Δεν νομίζω ότι θα εγκαταλείψει την Ελλάδα,» λέει ο Στουρνάρας.
Το πιο αγαπημένο περιουσιακό στοιχείο του Μυτιληναίου είναι το Αλουμίνιον της Ελλάδος. Πρόκειται για το εργοστάσιο επεξεργασίας μετάλλων της METLEN, 110 μίλια από τα κεντρικά γραφεία της Αθήνας, που παράγει και εξάγει αλουμίνιο από βωξίτη, ένα κοκκινωπό-καφέ πέτρωμα που εξορύσσεται από τα ορυχεία της εταιρείας, τα οποία βρίσκονται αρκετές ώρες μακριά. Φωλιασμένο σε μια κοιλάδα με θέα στη Μεσόγειο, το εργοστάσιο έχει το μέγεθος μιας μικρής πόλης — μια ατελείωτη διαδρομή από σωλήνες, καπνοδόχους και πύργους ψύξης. Δίπλα του βρίσκεται ένα λιμάνι όπου τεράστια πλοία προσεγγίζουν για να φορτώσουν τόνους αλουμινίου για εξαγωγή σε όλο τον κόσμο.
Τα κτίρια και η γύρω βλάστηση της περιοχής είναι όλα καλυμμένα με ένα παχύ κόκκινο στρώμα από τον βωξίτη. Για να κυκλοφορούν με ασφάλεια και ταχύτητα στο εκτεταμένο συγκρότημα, οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν μεγάλα τρίκυκλα με καλάθια στο πίσω μέρος, συχνά γεμάτα με μικρά πακέτα εγγράφων.
Ο Μυτιληναίος έχει μια μακέτα του εργοστασίου τοποθετημένο στη δεξιά πλευρά των πολυτελών γραφείων του στην Αθήνα. «Είμαι πολύ συναισθηματικά δεμένος με αυτό το μέρος. Υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που εργάζονται εκεί και είμαι πολύ κοντά τους, σαν πρώτος μεταξύ ίσων,» λέει ο δισεκατομμυριούχος, κοιτάζοντας την «παιχνιδούπολη». Το συγκρότημα είναι ένα από τα αγαπημένα του μέρη στον κόσμο και έχει ένα σπίτι κοντά, καλυμμένο με βουκαμβίλιες, το οποίο επισκέπτεται κάθε μήνα.
Έχει επίσης μεγάλες ελπίδες για το μέλλον του. Η METLEN βρίσκεται στη διαδικασία χρήσης των εγκαταστάσεών της για την παραγωγή γαλλίου, ένα παραπροϊόν του βωξίτη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή ημιαγωγών και ηλιακών κυψελών. Η ΕΕ ενέταξε τη METLEN για να ξεκινήσει την παραγωγή γαλλίου, αφού η Κίνα, η οποία κυριαρχεί στο εμπόριο πολλών σπάνιων γαιών, διέκοψε τις εξαγωγές της πέρυσι. Συζητώντας αυτό το θέμα, αναφέρει: «Όταν οι Κινέζοι σταμάτησαν τις εξαγωγές, χρησιμοποιούσαν το γάλλιο και άλλα μέταλλα όπως το γερμάνιο… ως εργαλείο — ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής… Ως όπλο. Είναι σαν το πετρέλαιο ή το αέριο, αλλά είναι πιο σημαντικό, εξίσου σημαντικό.»
Η εισαγωγή στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου μπορεί να είναι μια μεγάλη πρόκληση, αλλά η METLEN και ο ευφυής επικεφαλής της έχουν περάσει δύσκολες στιγμές και στο παρελθόν. Η τιμή της μετοχής της εταιρείας κατέρρευσε μετά την κρίση του κρατικού χρέους της Ελλάδας στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, όταν οι διεθνείς επενδυτές απέσυραν τα χρήματά τους από τις ελληνικές μετοχές. «Το είδα να έρχεται,» λέει ο Μυτιληναίος. «Μέχρι τότε είχα αρκετή εμπειρία στις επιχειρήσεις και την οικονομία για να καταλάβω ότι [οι πολιτικοί] έλεγαν ανοησίες.»
Η εταιρεία αποφάσισε να αλλάξει κατεύθυνση επεκτεινόμενη διεθνώς. «Ξεκινήσαμε να εξάγουμε τα περισσότερα από τα προϊόντα μας, γιατί στην Ελλάδα ο κόσμος ήταν αδύνατον να πληρώσει. Ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Και κάθε μέρα, δεν ήξερες τι θα έφερνε η επόμενη μέρα. Αυτό ήταν πιθανότατα μια από τις πιο δύσκολες επιχειρηματικές περιόδους της ζωής μου.»
Η παραπάνω δύσκολη περίοδος κάνει τη διαδικασία ενός relisting να φαίνεται ευκολότερη, και ο διευθύνων σύμβουλος της METLEN μάλιστα αντιμετωπίζει με ηρεμία το όλο θέμα. «Είμαι στο Λονδίνο δέκα φορές το χρόνο. Τώρα θα είμαι 15, ή θα μείνω περισσότερο. Νιώθω σαν στο σπίτι μου στο Λονδίνο, ούτως ή άλλως,» λέει.
Αλλά το πιο δύσκολο μέρος όλης της διαδικασίας ήταν να αντικατασταθεί το οικογενειακό όνομα της εταιρείας. Για πρώτη φορά, ο Μυτιληναίος συγκινείται και παλεύει να συγκρατήσει τα δάκρυά του. «Συναισθηματικά μιλώντας, το πιο σημαντικό ζήτημα στην άσκηση της εισαγωγής στο LSE, κατά πολύ, ήταν η αλλαγή του ονόματος,» λέει. «Αυτό είναι το πιο δύσκολο μέρος, γιατί είναι ένα παλιό όνομα. Φρόντισα να κρατήσω το όνομα αναλλοίωτο, όπως το βρήκα, ώστε να μπορέσω να το δώσω στα παιδιά μου.»
