Ο ελληνόκτητος στόλος είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο. Η ανανέωσή του – που γίνεται με διαρκώς ταχύτερο ρυθμό λόγω και των νέων διεθνών τεχνολογικών απαιτήσεων προς αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής – οδηγεί, ετησίως, μεγάλο αριθμό πλοίων στα διαλυτήρια. Οι προδιαγραφές εκπομπών των πλοίων από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) καθιστούν οικονομικά ασύμφορη τη συμμόρφωση των υφιστάμενων πλοίων και εξασφαλίζουν μία σταθερή ροή πελατείας προς ανακύκλωση, τις επόμενες δεκαετίες.
Η Ελλάς δεν διαθέτει κανένα διαλυτήριο πλοίων. Η Τουρκία, όμως, μολονότι δεν είναι κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έχει οκτώ διαλυτήρια στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Εγκεκριμένων Διαλυτηρίων και πολύ περισσότερα χαμηλότερων προδιαγραφών που δεν είναι στον κατάλογο αυτό. Είναι αξιοσημείωτο ότι διαλυτήρια πλοίων υπάρχουν σε κράτη μέλη της ΕΕ με υψηλή περιβαλλοντική συνείδηση αλλά και μισθούς υψηλότερους από της Ελλάδας (π.χ. Γαλλία, Δανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Ιταλία). Σημειωτέον ότι, ο Κανονισμός 1257/2113 της ΕΕ προβλέπει αναβαθμισμένες προδιαγραφές και συνθήκες ασφαλείας εργασίας στα ανακυκλωτήρια του καταλόγου του. Η χώρα μας, όμως, ουδέποτε υπέβαλε αίτηση για να περιληφθεί στον κατάλογο.
Η Ελλάς, με τα 3000 νησιά, την παγκόσμια πρωτιά του εμπορικού στόλου της, την μακρύτερη ακτογραμμή στην Ευρώπη και την κομβική γεωστρατηγική θέση στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν διαθέτει μονάδες ανακύκλωσης πλοίων! Τα ελληνόκτητα πλοία πηγαίνουν για διάλυση αλλά και επισκευές στην Τουρκία, προσφέροντας πακτωλό χρημάτων ετησίως και εξασφαλίζοντας απασχόληση στο τουρκικό εργατικό δυναμικό. Οι Τούρκοι θα γελούν εις βάρος μας….
Το θέμα της Τουρκίας, όμως, είναι πολύ περισσότερο από οικονομικό, είναι εθνικό: Το μέταλλο που προκύπτει από τη διάλυση ελληνόκτητων πλοίων (σκραπ) στα τουρκικά διαλυτήρια χρησιμοποιείται για την ναυπήγηση τουρκικών πολεμικών πλοίων! Δηλαδή, πυροβολούμε το πόδι μας αν όχι την καρδιά μας…
Η Ελλάς διέρχεται μία περίοδο ιδιαιτέρως ταραγμένων σχέσεων με την εξ ανατολών γείτονά της. Εξ αυτού, είναι αναγκασμένη να αυξάνει τους εξοπλισμούς της προκειμένου να έχει ικανή αποτρεπτική δύναμη. Επειδή η επίζηλη περιοχή είναι το Αιγαίο Πέλαγος και η Ανατολική Μεσόγειος, η ενίσχυση του πολεμικού ναυτικού, αποτελεί κυρίαρχο ζητούμενο. Τα μεθεόρτια όμως της οικονομικής κρίσης, που ξεκίνησε το 2010 αποτελούν ανασχετικό παράγοντα για τις υψηλές σχετικές ανάγκες εκταμίευσης. Γι’ αυτό και είναι αξιέπαινη η προσπάθεια Ελλήνων επιχειρηματιών, εφοπλιστών, ακαδημαϊκών και άλλων που,κ ατά το παράδειγμα των αρχών του 20ού αιώνα (με το τότε Ταμείον Εθνικού Στόλου που κατέληξε στην ναυπήγηση του θωρηκτού Αβέρωφ), ίδρυσαν το Ταμείο Ελληνικού Στόλου- Αβέρωφ II ώστε να ενισχύσουν οικονομικά το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.
Θα αποτελούσε, όμως, διπλά επωφελή ενέργεια για τη χώρα η δημιουργία συστήματος διαλυτηρίου ή διαλυτηρίων πλοίων και ναυπηγείου ή ναυπηγείων όπου θα κατασκευάζονταν πολεμικά πλοία (κατάσταση win -win). Αφ’ ενός θα μειωνόταν το κόστος και θα δημιουργούντο παραγωγικές μονάδες με την απασχόληση ελληνικών χεριών και ,αφ’ ετέρου ,θα αναπτυσσόταν η τεχνογνωσία για πολεμικά πλοία παρέχοντας πολύτιμη αμυντική ανεξαρτησία στην χώρα.
Παράλληλα με αυτό, αποτελεί εθνικό στόχο η βελτίωση και επαύξηση των ναυπηγικών και ναυπηγό-επισκευαστικών μονάδων της χώρας. Όπως συμβαίνει για την ανακύκλωση στην περιοχή Aliaga Σμύρνης, πολλά ελληνόκτητα πλοία κατευθύνονται για επισκευές στις τουρκικές αντίστοιχες μονάδες στη Μαύρη Θάλασσα και την θάλασσα του Μαρμαρά.
Κατά τούτο είναι αξιοπρόσεκτη και αξιέπαινη η πρωτοβουλία που ανέλαβε ο εφοπλιστής κ. Ανδρέας Μαρτίνος, να αποσύρει όλα τα πλοία του από τουρκικές ναυπηγοεπισκευαστικες μονάδες και να προτρέψει τους συναδέλφους του να πράξουν το ίδιο (twitter 20/8/20). Χαρακτηριστικά δήλωσε: «Να μην αποτελεί εφεξής η Τουρκία, προορισμό για τις επισκευές και δεξαμενισμούς των ελληνικών πλοίων», εξ αφορμής της μετατροπής της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί.
Βεβαίως, για να συμβεί αυτό, πρέπει τόσο να υπάρχουν επαρκείς τέτοιες μονάδες στον ελλαδικό χώρο, όσο και να είναι οικονομικά ανταγωνιστικές. Προς την κατεύθυνση αυτή, η καθετοποίηση διαλυτήρια – μεταλλουργία – επισκευαστικές και ναυπηγικές μονάδες θα συντελούσε στην μείωση του τελικού κόστους. Η αναβίωση και μεγέθυνση τέτοιων μονάδων, θα ήταν πλέον προσδιοριστική για την ανάπτυξη της περιοχής Πειραιάς-Σκαραμαγκάς-Ελευσίνα αλλά και άλλων περιοχών της χώρας, όπου υπάρχουν οι σχετικές βασικές υποδομές.
Στην ιστορία της Ελλάδος υπάρχουν στιγμές όπου η καθετοποίηση αυτή συνετέλεσε σε εθνικές νίκες. Από τα «ξύλινα τείχη» του Θεμιστοκλή στην ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.), ως τους ταρσανάδες της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών το 1821, η ναυπηγική βιομηχανία υπήρξε προσδιοριστικός παράγοντας εθνικών νικών. Σήμερα, 200 χρόνια από το 1821, θα μπορούσε να επαναληφθεί το παράδειγμα αυτό.
Τα οικονομικά ενός τέτοιου συνολικού εγχειρήματος, απαιτούν μελέτη σε βάθος και επιστράτευση όλων των δυνατών συνεργειών. Ακόμη περισσότερο την στιγμή που κατά τα επόμενα επτά χρόνια η Ελλάς δικαιούται να λάβει – αν, φυσικά, κατορθώσει να τα απορροφήσει – 72 δις ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και τον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό. Αν μάλιστα προσθέσουμε ότι η ΕΕ θέτει ως μία από τις προτεραιότητες για την εκταμίευση των πόρων αυτών, την συμβολή τους στην προστασία του περιβάλλοντος και την κυκλική οικονομία, τότε μονάδες όπως οι προτεινόμενες καθίστανται περισσότερο ελκυστικές για την χρήση ευρωπαϊκών πόρων.
Πέραν όμως από τα οικονομικά, υπάρχουν και οι εθνικές παράμετροι που αποτελούν από μόνες τους την κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη ενός παραγωγικού συστήματος ανακύκλωσης, ναυπηγικής και επισκευαστικής βιομηχανίας. Η στιγμή είναι ιστορικά επίκαιρη για την ανάληψη του εγχειρήματος.
Δρ. Άννα Μπρεδήμα
Δικηγόρος ε.τ
Σύμβουλος Ευρωπαϊκής Ναυτιλιακής Πολιτικής
Κυπριακή Ένωση Πλοιοκτητών
