Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
Διαπιστ. Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ
Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων/ D.P.O.
Ο όρος «βία και παρενόχληση» αναφέρεται στη σειρά από απαράδεκτες πρακτικές και συμπεριφορές, ή απειλές συμπεριφορών, οι οποίες ανεξάρτητα από το αν λαμβάνουν χώρα μεμονωμένα ή κατ’ επανάληψη, οδηγούν ή ενδέχεται να οδηγήσουν σε σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική ή οικονομική βλάβη. Ο εν λόγω ορισμός περιλαμβάνει την έμφυλη βία και παρενόχληση.
Η βία και παρενόχληση στην εργασία είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Στην ελληνική έννομη τάξη ο νόμος που προβλέπει και αντιμετωπίζει τα περιστατικά βίας στον εργασιακό χώρο, θεσπίζοντας κανόνες και υποχρεώσεις προς τις επιχειρήσεις, είναι ο 4808/2021. Με τον εν λόγω νόμο κυρώθηκε η σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας «Για την Εξάλειψη της Βίας και της Παρενόχλησης στον κόσμο της Εργασίας», με την οποία αναγνωρίστηκε μεταξύ άλλων ότι τα περιστατικά βίας και παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας επηρεάζουν την ψυχολογική, σωματική και σεξουαλική υγεία και αξιοπρέπεια του ατόμου, καθώς και το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον.
Στο άρθρο 4 του Ν. 4808/2021 ορίζεται ότι απαγορεύεται κάθε μορφής βία και παρενόχληση κατά τη διάρκεια της εργασίας, είτε συνδέεται με αυτήν, είτε προκύπτει από αυτή. Στο άρθρο 5 του ίδιου νόμου ορίζονται και καθορίζονται οι υποχρεώσεις του εργοδότη για την πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων βίας.
Κάθε εργοδότης λοιπόν, σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, ανεξάρτητα από τον αριθμό του προσωπικού που απασχολεί υποχρεούται: α) να παραλαμβάνει και να διερευνά κάθε καταγγελία β) να παρέχει τη συνδρομή του σε κάθε αρμόδια αρχή που εξετάζει το περιστατικό, εφόσον η συνδρομή αυτή ζητηθεί γ) να ενημερώνει τους εργαζόμενους σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους βίας και με τα σχετικά μέτρα πρόληψης δ) να αναρτά στο χώρο εργασίας και να καθιστά προσβάσιμη ενημέρωση προς τους εργαζόμενους για την αντιμετώπιση των φαινομένων, καθώς και για τον τρόπο επικοινωνίας με τις αρμόδιες αρχές.
Όλα τα ανωτέρω ισχύουν για κάθε εργοδότη, ανεξάρτητα από το πόσο προσωπικό απασχολεί. Στην περίπτωση όμως που η επιχείρηση απασχολεί πάνω από 20 άτομα, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ίδιου νόμου, οι επιχειρήσεις πέρα από τα ως άνω προβλεπόμενα υποχρεούνται και σε περαιτέρω ενέργειες, όπως το να υιοθετήσουν συγκεκριμένη πολιτική για την καταπολέμηση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία. Η πολιτική αυτή αναγκαίο είναι να προβλέπει μέτρα για την πρόληψη, τον έλεγχο και τον περιορισμό των κινδύνων αυτών, να προωθεί την ευαισθητοποίηση και τις ενέργειες προς ευαισθητοποίηση του προσωπικού και των εργαζομένων, να ορίζει και να καθορίζει τις υποχρεώσεις των εργοδοτών, αλλά και να ορίζει ένα πρόσωπο αναφοράς, το οποίο θα είναι και το αρμόδιο για να καθοδηγεί και να ενημερώνει τους εργαζόμενους για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας στην εργασία.
Πέρα από τον εν λόγω νόμο περί καταγγελιών για παρενόχληση και βία στον χώρο της εργασίας, αξιοσημείωτο είναι να αναφερθούμε και στις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων, όπως αυτές απορρέουν από τον Ν. 4990/2022 (Whistenblowing), με τον οποίο ενσωματώθηκε η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/1937 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2019.
Σκοπός του συγκεκριμένου νόμου είναι η διασφάλιση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου προστασίας των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του ενωσιακού δικαίου. Σύμφωνα με τον εν λόγο νόμο, μεταξύ των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων είναι και η υποχρέωση τους να ορίσουν Υπεύθυνο Παραλαβής και Παρακολούθησης Αναφορών (ΥΠΠΑ). Ο ορισμός αυτός καθίσταται υποχρεωτικός για δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερους από 50 εργαζομένους.
Οι Υ.Π.Π.Α έχουν τις εξής υποχρεώσεις (συνοπτικά αναφέρονται οι βασικότερες) :
1.Να διευκολύνουν τους εργαζόμενους που θέλουν να υποβάλουν αναφορά, μέσα από τις κατάλληλες πληροφορίες που θα παρέχουν την υποβολή καταγγελιών.
2.Να παραλαμβάνουν αναφορές και να βεβαιώνουν για την παραλαβή.
3.Να διασφαλίζουν την εμπιστευτικότητα της ταυτότητας του καταγγέλλοντος
4.Να παρακολουθούν τις αναφορές και να διατηρούν επικοινωνία με τον αναφέροντα.
Το πεδίο εφαρμογής του Ν. 4990/2022 είναι το κάτωθι:
Αφορά σε παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου στους τομείς:
-Των δημοσίων συμβάσεων
-Των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών καθώς και της πρόληψης και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
-Της ασφάλειας και συμμόρφωσης των προϊόντων
-Της ασφάλειας των μεταφορών
-Της προστασίας του περιβάλλοντος
-Της προστασίας από την ακτινοβολία και της πυρηνικής ασφάλειας.
-Της ασφάλειας τροφίμων και ζωοτροφών.
-Της δημόσιας υγείας
-Της προστασίας καταναλωτών
-Της προστασίας ιδιωτικής ζωής και δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα , καθώς και της ασφάλειας των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών.
-Παραβιάσεις που θίγουν οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης
-Παραβιάσεις που σχετίζονται με την εσωτερική αγορά (φορολογία εταιριών κλπ)
