Το δρόμο προς τη λύση του φαίνεται ότι βρίσκει ένα από τα θεμελιώδη προβλήματα του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Εντός του φθινοπώρου αναμένεται η προκήρυξη του έργου της συντήρησης του δικτύου του ΟΣΕ στη βόρεια Ελλάδα, που εκκρεμεί εδώ και χρόνια ελλείψει πόρων. Το μοντέλο χρηματοδότησης που επελέγη για την εκτέλεση του έργου στο εν λόγω τμήμα το δικτύου είναι τα ΣΔΙΤ, ενώ στον νότιο άξονα Αθήνα – Πάτρα αναμένεται σε επόμενο χρόνο. Η συντήρηση του κεντρικού όμως τμήματος του δικτύου (Αθήνα – Θεσσαλονίκη) φαίνεται να καθυστερεί παρά το γεγονός ότι εμφανίζει τη μεγαλύτερη κίνηση. Πληροφορίες αναφέρουν ότι γίνονται προσπάθειες ώστε η χρηματοδότηση της συντήρησης του τμήματος Αθήνα – Θεσσαλονίκη να προέλθει από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Στο μεταξύ στελέχη του ΟΣΕ εξηγούν ότι για να συντηρηθεί επαρκώς το δίκτυο και να εξυπηρετεί την σιδηροδρομική κίνηση της χώρας (σ.σ. επιτρέποντας και την ανάπτυξη υψηλότερων ταχυτήτων) απαιτούνται τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Η αποσπασματική διάθεση πόρων για την εκτέλεση εργασιών κοστίζει πολύ ακριβότερα στον Οργανισμό, ενώ εάν γνώριζε ότι έχει στη διάθεσή του τους απαιτούμενους πόρους θα μπορούσε να προχωρήσει στον ανάλογο σχεδιασμό. Η υφιστάμενη κατάσταση κατά την οποία επί της ουσίας το δίκτυο δεν συντηρείται οδηγεί σε συνεχή προβλήματα και βλάβες που χρήζουν επιδιόρθωσης και οδηγούν σε σημαντική σπατάλη πόρων. Η συστηματική συντήρηση θα περιόριζε σημαντικά τις έκτακτες βλάβες και ζημιές.
Το έργο της ανάταξης και συντήρησης έχει αναβληθεί όσες φορές έχει εξαγγελθεί μέχρι τώρα με αποτέλεσμα τα συνεχή προβλήματα από την υποχρηματοδότηση και την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού να επηρεάζουν το σύνολο του σιδηροδρόμου αποτελώντας σημαντικό εμπόδιο σε ένα μέσο το οποίο στην υπόλοιπη Ευρώπη κερδίζει συνεχώς έδαφος.
Οι πηγές εσόδων του ΟΣΕ είναι δύο. Η μία είναι η ετήσια κρατική επιχορήγηση που ανέρχεται σε 45 εκατ. ευρώ το χρόνο (5 εκατ. λιγότερα από αυτήν που λαμβάνει η ΤΡΑΙΝΟΣΕ για την εκτέλεση των δρομολογίων άγονης γραμμής). Η δεύτερη είναι τα έσοδα από τα τέλη χρήσης δικτύου, από τα οποία έχει μέχρι τώρα 45 εκατ. ανείσπρακτες οφειλές (30 εκ. από τη ΣΤΑΣΥ και 15 εκ. από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, δηλαδή συνολικό ποσό που ισούται με μία ετήσια επιχορήγηση.
Η ακτινογραφία της χρηματοδότησης
Το ΣΔΙΤ για την ανάταξη και συντήρηση του δικτύου προϋπολογίζεται 1,2 – 1,3 δισ. ευρώ και διάρκειας τουλάχιστον 10 ετών. Η χρηματοδότηση θα είναι ένας συνδυασμός πόρων 130 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και ιδιωτικής χρηματοδότησης, όπως έχει δηλώσει ο επικεφαλής του ΟΣΕ κ. Σπύρος Πατέρας. Στόχος είναι σε αυτή τη φάση η ένταξη του έργου και σε ευρωπαϊκά προγράμματα, ωστόσο δεν είναι βέβαια η εξασφάλιση του χρηματοδοτικού αυτού εργαλείου.
Μέχρι το ΣΔΙΤ να δρομολογηθεί ωστόσο οι παρεμβάσεις στο δίκτυο θα συνεχίσουν να είναι «πυροσβεστικές» και θα αφορούν τις απαραίτητες συντηρήσεις και σίγουρα όχι την ανάταξη του δικτύου. Θα αντιμετωπίζονται τα πιο σημαντικά προβλήματα, ενώ ταυτόχρονα θα εξακολουθήσει να ακολουθείται συντηρητική χρήση του σιδηροδρόμου με περιορισμό των δυνατοτήτων στο δίκτυο προκειμένου να επιτυγχάνεται η ασφάλεια σε υψηλό βαθμό.
