Η Ιερά Μονή Φανερωμένης Λευκάδας είναι ένα ιστορικό Μοναστήρι που βρίσκεται στη Λευκάδα. Μόλις 3 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Λευκάδα, αποτελεί για αιώνες το θρησκευτικό κέντρο του νησιού ως το αρχαιότερο και μεγαλύτερο μοναστήρι.
Η Παναγία είναι η πολιούχος και προστάτιδα του νησιού. Πανηγυρίζει με κάθε μεγαλοπρέπεια τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, με πλήθη προσκυνητών να συρρέουν από όλες τις γύρω περιοχές. Την ημέρα αυτή, όλων των Λευκαδιτών ο νους, σε όποια γωνιά του πλανήτη κι αν βρίσκονται, στρέφεται ευλαβικά και παρακλητικά στην εικόνα της Κυράς του νησιού.
Η Ι.Μ. Φανερωμένης δέχεται πολλούς επισκέπτες κατά την διάρκεια του καλοκαιριού και εκτός του ότι βρίσκεται κοντά στην πόλη, βολεύει επίσης να κάνει μία στάση για την επισκεφτεί κάποιος πηγαίνοντας από την πόλη προς τον Άγιο Νικήτα. Μπαίνοντας από την κεντρική πύλη του μοναστηριού, οι επισκέπτες μπορούν να δουν και έναν μικρό ζωολογικό κήπο, με διάφορα είδη πτηνών αλλά και κάποια άλλα ζώα.
Η ιστορία
Η μακραίωνη ιστορία της Μονής ξεκινά στα χρόνια της αρχαιότητας. Τόπος λατρείας της Λευκαδίας Αρτέμιδος τότε, δέχθηκε το κήρυγμα των μαθητών του Αποστόλου Παύλου, Ηρωδίωνα και Σωσίωνα. Με θαυμαστό τρόπο συντρίφτηκε το ξόανο της θεάς και δημιουργήθηκε σταδιακά μικρός «ευκτήριος οίκος». Μετά την Α’ Οικουμ. Σύνοδο (325 μ.Χ.) πέντε από τους θεοφόρους Πατέρες ακολούθησαν τον επίσκοπο Λευκάδος Άγιο Αγάθαρχο στην επιστροφή του στο νησί. Δύο απ’ αυτούς εγκαταστάθηκαν στον χώρο, όπου σήμερα η Μονή, έχτισαν τα πρώτα κελιά και μεγάλωσαν το ναό.
«Φανερωμένη» ονομάστηκε, επειδή η πρώτη εικόνα της Παναγίας, που είχε παραγγελθεί στην Κωνσταντινούπολη, αποκαλύφθηκε σχεδιασμένη πάνω στο σανίδι με θαυμαστό τρόπο, «αχειροποιήτως», στον ιερομόναχο και αγιογράφο Κάλλιστο, μετά από θερμή προσευχή και νηστεία. Ο αγιογράφος χρειάστηκε να προσθέσει μόνο τα χρώματα.
Μέσα στους αιώνες η Ι. Μονή υπέστη πολλές καταστροφές. Όμως, όπως και τα άλλα μοναστήρια του νησιού, στάθηκε φάρος τηλαυγής, φωτίζοντας το λαό να παραμείνει πιστός στην Ορθόδοξη παράδοσή του. Πήρε τη σημερινή της μορφή επί Ενετοκρατίας (1684-1797). Το 18ο αι. λειτουργεί ως κτητορική, αλλά το 1754 εισάγεται το κοινοβιακό σύστημα. Διατηρεί σχολείο στο μετόχι της Αναλήψεως στο Φρύνι.
Μετά από καταστροφική πυρκαγιά, ο ναός ξαναχτίστηκε το 1887 και υποδέχθηκε τη νέα εικόνα της Θεοτόκου, αντίγραφο της παλαιάς, που φιλοτεχνήθηκε στο Άγιον Όρος από τον ιερομόναχο Βενιαμίν Κοντράκη. Τότε φτιάχτηκε και το τέμπλο, έργο του Ευσταθίου Προσαλέντη, καθώς και οι εικόνες του, έργα Χιοναδιτών αγιογράφων.
Το μοναστήρι ανακαινίστηκε πρόσφατα, με τη δημιουργία νέας πτέρυγας κελλιών, ηγουμενείου, συνοδικού, βιβλιοθήκης, παρεκκλησίου του Οσίου Σιλουανού του Αθωνίτου. Στους χώρους του λειτουργούν ακόμη το σύγχρονο Εκκλησιαστικό Μουσείο, πλούσιο σε κειμήλια από την Ι. Μονή και άλλους ναούς του νησιού, καθώς και το «Ναυτικό Μουσείο», με ομοιώματα πλοίων, κατασκευής – δωρεάς του κ. Νικολάου Θάνου (Μορίνα).
