Ένας στους 8 άνδρες και γυναίκες πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα, γεγονός που σημαίνει ότι υποφέρουν από χρόνιο πόνο στις αρθρώσεις, που τους περιορίζει σημαντικά τις κινήσεις και τους υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής τους. Και όμως, σήμερα η ψηφιακή τεχνολογία, δίνει τη δυνατότητα με ένα… κλικ στο κινητό τηλέφωνο, το tablet ή τον υπολογιστή να διαχειριστούν το χρόνιο πόνο και να απολαύσουν τις χαρές της ζωής!
Αυτό ήταν το συμπέρασμα του webinar που πραγματοποίησε η Ελληνική Εταιρεία Αντιρευματικού Αγώνα σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Αλγολογίας.
Συγκεκριμένα όπως είπε εξήγησε ο κ. Παναγιώτης Αντωνίου, Διδάκτορας Ιατρικής Φυσικής Βιοϊατρικής Τεχνολογίας & Ψηφιακών Καινοτομιών, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Α.Π.Θ με τη διάδοση έξυπνων συσκευών, όπως κινητά τηλέφωνα και tablets, αναπτύχθηκε πλήθος εφαρμογών διαχείρισης και βελτίωσης ποιότητας ζωής για τον χρόνιο πόνο, ιδίως στην οστεοραρθρίτιδα, μία νόσο υψηλού επιπολασμού.
Όμως η αποτελεσματικότητα των χαρακτηριστικών αυτών των συσκευών ακόμα δεν είναι δεδομένη. Εφαρμογές που διαθέτουν εργαλεία καταγραφής πόνου, εκπαιδευτικούς πόρους, προτάσεις για άσκηση και βελτίωση ποιότητας ζωής μένουν ανεκμετάλλευτες από μεγάλο μέρος των ασθενών και των ιατρών που εμπλέκονται στον χώρο. Με απλά λόγια υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης γι΄αυτές τις έξυπνες εφαρμογές που μπορούν να κάνουν καλύτερη τη ζωή των ασθενών.
TOUS-INCLUDE
Αναγνωρίζοντας αυτό το κενό, το έργο TOUS-INCLUDE, μία ανεξάρτητα χρηματοδοτούμενη ερευνητική πρωτοβουλία, σκοπεύει να παρέχει σε ασθενείς και επαγγελματίες υγείας ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο υποστήριξης, ενημέρωσης και ενδυνάμωσης σχετικά με τον χρόνιο πόνο στην οστεοαρθρίτιδα. Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει μία ψηφιακή εφαρμογή έξυπνων συσκευών αλλά και μία σειρά από ενημερωτικές και κοινωνικές πρωτοβουλίες για την βελτίωση της ποιότητας ζωής στην οστεοαρθρίτιδα.
Ο κύριος συνεκτικός άξονας αυτής της πρωτοβουλίας είναι η εμπλοκή επαγγελματιών υγείας και ασθενών μέσα από την ιδέα της συνδημιουργίας: «Η συνδημιουργία, παρότι ξεκίνησε από το marketing, σύντομα καθιερώθηκε ως κυρίαρχος τρόπος συμμετοχικού διαμοιρασμού γνώσης και εμπειριών. Αυτή η συμμετοχική διαδικασία συνεισφέρει τόσο στην κοινωνική ενδυνάμωση ευαίσθητων ομάδων αλλά και στην άμεση ενεργοποίηση τους ως παραγωγούς και σχεδιαστές προϊόντων ή υπηρεσιών που ικανοποιούν αυθεντικές ανάγκες» εξήγησε ο Δρ.Παναγιώτης Αντωνίου.
Ο χρόνιος πόνος
Ο χρόνιος πόνος, εξ ορισμού, είναι εκείνος ο πόνος που επιμένει για διάστημα μεγαλύτερο από τρεις με έξι μήνες. Διάστημα, δηλαδή, μεγαλύτερο από αυτό, το οποίο απαιτείται για μία οξεία ασθένεια να αποδρομήσει ή για ένα τραύμα να επουλωθεί.
Μια βασική δυσκολία, την οποία καλείται να αντιμετωπίσει ο γιατρός, που ασχολείται με τον χρόνιο πόνο, είναι η μέτρησή του.
Και αυτό γιατί, ενώ υπάρχουν τρόποι αξιολόγησης του πόνου, μέσω κλιμάκων, ερωτηματολογίων και εργαλείων αυτοαναφοράς, οι μετρήσεις αυτές εμπεριέχουν το στοιχείο της υποκειμενικότητας.
Ο γιατρός δεν έχει τρόπο να μετρήσει με αντικειμενικότητα και με απόλυτη βεβαιότητα τον πόνο του ασθενή του χωρίς τον ίδιο.
Το στοιχείο της υποκειμενικότητας είναι αυτό που δημιουργεί την ανάγκη της εξατομικευμένης αντιμετώπισης του χρόνιου πόνου.
Το ζητούμενο είναι κατά βάση η διασφάλιση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου που ζει με αυτόν και το κλειδί για την επιτυχημένη διαχείρισή του είναι η σχέση του ασθενή με τον γιατρό.
Πρόκειται για μία σχέση διαχρονική στην οποία η επικοινωνία είναι βασική. Αυτή, όταν είναι ειλικρινής, με όρους απλούς και κατανοητούς και διακατέχεται από ενσυναίσθηση, μπορεί να λειτουργήσει διευκολυντικά.
Ποιες λύσεις προσφέρει η ψηφιακή τεχνολογία
Στη μετά COVID-19 εποχή, οι καινοτόμες τεχνολογίες, όπως οι web και mobile Health εφαρμογές (σε smartphones) στοχεύουν να δώσουν “χώρο και χρόνο” σε ασθενείς και γιατρούς αναφέρει η κυρία Νάντια Μάλλιου, Ασθενής, Ψυχολόγος, Γεν. Γραμματέα Δ.Σ. της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.
Πλέον η επικοινωνία και η επαφή μπορεί να γίνεται μέσα από ένα κινητό τηλέφωνο και τα οφέλη των νέων τεχνολογιών φαίνεται να κερδίζουν έδαφος γιατί αίρουν τις γεωγραφικές αποστάσεις, δίνουν την αίσθηση της προσωπικής επαφής, βοηθούν σε μια επικοινωνία προσηλωμένη και με λιγότερες παρεμβολές. Η σχέση γιατρού και ασθενή, ειδικά όταν πρόκειται για τη διαχείριση χρόνιων καταστάσεων υγείας, χρειάζεται διαρκή φροντίδα, εκπαίδευση και των μεν και των δε και συνεχή βελτίωση.
«Οι εναλλακτικές θεραπείες για τον χρόνιο πόνο, τα προγράμματα αυτοδιαχείρισης, τα νέα φάρμακα, οι νέες θεραπευτικές τεχνικές, οι καινοτόμες τεχνολογίες αποτελούν πολύτιμα εργαλεία στο δύσκολο, ομολογουμένως, έργο της διαχείρισης του χρόνιου πόνου και η σχέση γιατρού και ασθενή φαίνεται τελικά ότι παίζει τον, πλέον, καθοριστικό ρόλο» ανέφερε η κυρία Μάλλιου.
Η οστεοαρθρίτιδα
Σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες του American College of Rheumatology και Arthritis Foundation (2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation Guideline for the Management of Osteoarthritis of the Hand, Hip, and Knee) η διαχείριση της Οστεοαρθρίτιδας μπορεί να περιλαμβάνει:
1.φυσική, ψυχο-κοινωνική προσέγγιση και τεχνικές μυαλού – σώματος όπως: εκπαιδευτικές, συμπεριφορικές, ψυχοκοινωνικές και σωματικές παρεμβάσεις, άσκηση, γιόγκα, ται -τσι, που μπορούν να κατεβάσουν από το κινητό ή το tablet τους.
2.και φαρμακευτικούς παράγοντες όπως τοπικά εφαρμοζόμενα, χορηγούμενα από το στόμα και ενδοαρθρικά φάρμακα.
Η εξατομίκευση των συστάσεων προσαρμόζει εποικοδομητικά τις οδηγίες στις προσωπικές πεποιθήσεις, τις προτιμήσεις και δυνατότητες, την κλινική εικόνα, τις συν-νοσηρότητες του ασθενούς και το προσδοκώμενο όφελος από τη φαρμακευτική αγωγή.
Παράλληλα αναδεικνύεται η έμφαση στην ευθύνη του ασθενούς να εντοπίσει και αντιμετωπίσει ενεργά προκλήσεις και να λύσει προβλήματα που σχετίζονται με την πάθησή του, ανέφερε η κα Αικατερίνη Αμανίτη, Αναισθησιολόγος, Αναπλ. Καθηγήτρια Αναισθησιολογίας Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ. Π.Γ.Ν.Θ. « ΑΧΕΠΑ».
Η άσκηση
Η άσκηση – σύμφωνα με τις ανάγκες και δυνατότητες του ατόμου – (βάδιση, ποδηλασία σε στατικό ποδήλατο, ασκήσεις ενδυνάμωσης, νευρομυϊκής ενίσχυσης, ασκήσεις στο νερό) και η απώλεια βάρους αποτελούν σημαντικότατες συστάσεις.
Τεχνικές που συνδυάζουν ήπιες κινήσεις, βαθιά διαφραγματική αναπνοή και χαλάρωση, εμπνευσμένες από το Tai chi ή τη Yoga βοηθούν προς την κατεύθυνση βελτίωσης της φυσικής κατάστασης.
Ο συνδυασμός αυτών με παρεμβάσεις αυτοαποτελεσματικότητας και αυτοδιαχείρισης, όπου ο ασθενής, σε συνεργασία με πολυδύναμες επιστημονικές ομάδες, εκπαιδεύεται σχετικά με την οστεοαρθρίτιδα και τους τρόπους γενικότερης διαχείρισης της χρόνιας νόσου του, είναι περισσότερο αποτελεσματικός.
Προβλήματα με την κινητοποίηση, τη σταθερότητα των αρθρώσεων ή τον πόνο είναι διαχειριζόμενα με πρακτικές λύσεις όπως τα στηρίγματα ή η κινησιοπερίδεση.
Παρεμβάσεις όπως η χειροκίνητη θεραπεία, η ιοντοφόρεση και η εφαρμογή παλμικών δονήσεων δεν έχουν τεκμηριώσει με μελέτες την αποτελεσματικότητά τους, χωρίς όμως αυτό να μεταφράζεται σε απουσία οφέλους για επιλεγμένους ασθενείς, κατέληξε η κυρία Κατερίνα Τσιρογιάννη, Αναισθησιολόγος, Δ/ντρια Αναισθησιολογικού Τμήματος & Επιστημονικά Υπεύθυνη Ιατρείου Πόνου Γ.Ν. Κατερίνης.
