Επικίνδυνες ιογενείς λοιμώξεις, αύξηση των καρκίνων και έξαρση των ψυχικών διαταραχών θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα τα επόμενα χρόνια.
Το 2023 θα συνεχιστεί η μάχη κατά της πανδημίας με τους επιστήμονες να μην μπορούν να προβλέψουν για πόσο διάστημα ακόμα θα διαρκέσει. «Εκτός από την αντιμετώπιση των ιογενών λοιμώξεων η ανθρωπότητα θα βρεθεί αντιμέτωπη με σημαντική αύξηση των καρκίνων, εξαιτίας της μειωμένης προσέλευσης για πρώιμη διάγνωση την τελευταία τριετία λόγω της Covid, καθώς και με έξαρση των ψυχικών διαταραχών που προκάλεσε η ξαφνική στρεσογόνος απειλή για την υγεία μας», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιάννης Τούντας, ομότιμος καθηγητής Ιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής.
Η ανθρωπότητα θα συνεχίσει να βρίσκεται αντιμέτωπη με επικίνδυνες ιογενείς επιδημίες όσο δεν αντιμετωπίζονται οι αιτίες ανάδυσης τους, αναφέρει. Σημειώνει ότι από το 1975 έως το 2000 έχουν καταγραφεί στην ανθρωπότητα 30 επιδημίες προερχόμενες κυρίως από ζώα και πλέον βρισκόμαστε σε εποχή νέας νοσηρότητας. Σύμφωνα με τον κ. Τούντα, η στρατηγική της Ενιαίας Υγείας είναι το πιο ισχυρό όπλο που διαθέτουμε στη μάχη κατά των αναδυόμενων επιδημιών. Υπογραμμίζει την ανάγκη για στροφή στην Πρόληψη με την ενίσχυση της Δημόσιας Υγείας και της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ).
Πανδημία, αύξηση των καρκίνων και έξαρση των ψυχικών διαταραχών
«Στο 2023 θα συνεχιστεί η μάχη κατά της πανδημίας. Στην Κίνα προβλέπονται 1 εκατ. θάνατοι στη διάρκεια του νέου χρόνου. Στην ΕΕ καταγράφεται το τελευταίο διάστημα αύξηση των κρουσμάτων και των νοσηλευόμενων. Στην Ελλάδα συνεχίζουμε να έχουμε κάθε εβδομάδα χιλιάδες κρούσματα και τριψήφιο αριθμό θανάτων, μία από τις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ (26,8 θάνατοι ανά 1 εκατ. κατοίκους έναντι 9 στην ΕΕ), γεγονός που αντανακλά τις ανεπάρκειες του ΕΣΥ», αναφέρει ο κ. Τούντας.
Η μάχη αυτή, αναφέρει, δεν μπορούμε να προβλέψουμε για πόσο διάστημα ακόμα θα διαρκέσει, διότι υπάρχουν ορισμένοι αστάθμητοι παράγοντες. Πρώτα από όλα, οι μεταλλάξεις. Ο κορονοϊός μεταλλάσσεται αρκετά συχνά, περίπου κάθε 2-3 μήνες, σε αντίθεση με τον ιό της γρίπης που παρουσιάζει λίγες μόνο μεταλλάξεις από χρόνο σε χρόνο.
Επιπρόσθετα, δεν ισχύει ότι κάθε νέα μετάλλαξη είναι λιγότερο τοξική. Η Δέλτα ήταν πιο θανατηφόρος από την ‘Αλφα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι όταν μια μετάλλαξη είναι πιο μεταδοτική και λιγότερο θανατηφόρα τείνει σταδιακά να επικρατήσει, χωρίς όμως να αποτελεί φραγμό για νέες πιο τοξικές μεταλλάξεις.
Ένας άλλος αστάθμητος παράγοντας είναι η μελλοντική παραγωγή νέων πιο αποτελεσματικών εμβολίων και φαρμάκων. Το πόσο πιο αποτελεσματικά θα είναι και το πότε θα είναι διαθέσιμα, δεν το γνωρίζουμε ακόμα.
Τέλος, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνει το κάθε κράτος χωριστά, αλλά και η διεθνής κοινότητα συνολικά, ανάλογα με την εξέλιξη της πανδημίας, καθώς και ο βαθμός συμμόρφωσης των πολιτών στα εκάστοτε μέτρα. Η πρόωρη χαλάρωση των μέτρων στον Δυτικό Κόσμο τους τελευταίους μήνες δεν αντιστοιχεί στα τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα.
«Τούτων δοθέντων, το πιο πιθανό σενάριο είναι της συνέχισης της πανδημίας σε πιο περιορισμένη έκταση για ορισμένους μήνες ακόμα, με εξάρσεις που ήδη βιώνομαι τις τελευταίες βδομάδες, και που θα είναι πιο έντονες όσο περισσότερο ξεχνάμε τη μάσκα, τις αποστάσεις, την υγιεινή των χεριών και τον αναγκαίο εμβολιασμό. Στην Ελλάδα τα ποσοστά εμβολιασμένων παραμένουν χαμηλά, ειδικά για την αναμνηστική δόση. Στη συνέχεια, πιθανότατα ο κορονοϊός θα γίνει ενδημική νόσος, όπως περίπου και η γρίπη, χωρίς να αποκλείεται και η πλήρης εξαφάνισή του, κάτι που έχει συμβεί με άλλους ιούς.
Εκτός όμως από την αντιμετώπιση της πανδημίας και των άλλων ιογενών λοιμώξεων που είναι σε έξαρση για τους λόγους που προανέφερα, η ανθρωπότητα θα βρεθεί αντιμέτωπη τα επόμενα χρόνια με σημαντική αύξηση των καρκίνων, εξαιτίας της μειωμένης προσέλευσης για πρώιμη διάγνωση την τελευταία τριετία λόγω της Covid, καθώς και με έξαρση των ψυχικών διαταραχών που προκάλεσε η ξαφνική στρεσογόνος απειλή για την υγεία μας και τη ζωή μας, αλλά και τα μέτρα εγκλεισμού και κοινωνικής αποστασιοποίησης, ειδικά στους νέους».
Τα αίτια ανάδυσης των νέων επιδημιών
Οι λοιμώξεις και οι επιδημίες αποτέλεσαν την πρώτη αιτία θανάτου από όταν οι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν σε μόνιμες κατοικίες πριν από περίπου 10.000 χρόνια και θα συνεχίσουν να αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για άγνωστο διάστημα ακόμα. Η σημαντική μείωση των λοιμώξεων στις αναπτυγμένες χώρες στη διάρκεια του 20ου αιώνα εξαιτίας της θεαματικής βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, και στη συνέχεια χάρη στα αντιβιοτικά και στα νέα εμβόλια, οδήγησε στη λαθεμένη εκτίμηση στη δεκαετία του 1960 ότι ο πόλεμος κατά των λοιμώξεων είχε κερδηθεί.
Όμως, κατά τη δεκαετία του 1970, η εκτίμηση αυτή διαψεύστηκε. Από τότε μέχρι σήμερα, η ανθρωπότητα βιώνει ένα νέο κύμα έξαρσης των λοιμωδών νοσημάτων με νέες επιδημίες και πανδημίες, προερχόμενες κυρίως από ζώα (ζωονόσοι) και με εκατομμύρια θύματα σε όλον τον πλανήτη. Από το 1975 έως το 2020 είχαν καταγραφεί περισσότερες από τριάντα τέτοιες επιδημίες, ως επί το πλείστον ιογενούς αιτιολογίας, όπως Embola, AIDS, MERS, SARS, κ.ά. με αποκορύφωση την τρέχουσα πανδημία της Covid-19.
«Βρισκόμαστε πλέον σε μια εποχή νέας νοσηρότητας, που οι ιστορικοί της ιατρικής την αποκαλούν εποχή των αναδυόμενων επιδημιών. Τα αίτια σχετίζονται με την αλλοίωση των οικοσυστημάτων, την κλιματική αλλαγή, την αστικοποίηση, τη ραγδαία αύξηση των διεθνών ταξιδιών και του εμπορίου στο πλαίσιο της εντεινόμενης παγκοσμιοποίησης και κυρίως με σημαντικές αλλαγές στη διατροφή μας και στη σχέση μας με τα ζώα», αναφέρει ο κ. Τούντας.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ανάδυση των νέων επιδημιών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο εμπόριο των εξωτικών ειδών, στη βρώση άγριων ζώων, και κυρίως στις συνθήκες εντατικής εκτροφής των ζώων για την ικανοποίηση της ραγδαία αυξανόμενης ζήτησης για ζωική πρωτεΐνη παγκοσμίως. Στοιβαγμένα ζώα σε κατά κανόνα ανθυγιεινές συνθήκες εκτροφής, διευκολύνουν τη μετάδοση των ιών από ζώο σε ζώο και όσο περισσότερο μεταδίδεται ένας ιός τόσες περισσότερες μεταλλάξεις εμφανίζει, ορισμένες από τις οποίες επιτρέπουν στον ιό να μεταδοθεί στον άνθρωπο.
«Όσο δεν αντιμετωπίζονται οι αιτίες αυτές, η ανθρωπότητα θα συνεχίσει να βρίσκεται αντιμέτωπη με επικίνδυνες ιογενείς επιδημίες», τονίζει.
