Οι πρόωρες αποπληρωμές «θεωρώ ότι αντικατοπτρίζουν την ισχυρή θέση της ελληνικής οικονομίας. Θέλουμε πάντα να εκπλήσσουμε ευχάριστα τις αγορές. Πιστεύω ότι θα πρέπει να περιμένετε επιπλέον αποπληρωμές ύψους 5 δισεκατομμυρίων το 2025 από τα δάνεια του Greek Loan Facility που θα ωρίμαζαν μεταξύ 2033 και 2042», τόνισε ο πρωθυπουργός κατά τη συζήτηση που είχε με τη δημοσιογράφο Francine Lacqua στο πλαίσιο εκδήλωσης του Bloomberg με τίτλο «The New Era of Greek Banking».
Και τόνισε «Θα το ξαναπώ, είναι μια ένδειξη της εμπιστοσύνης που χαίρουμε όσον αφορά στα δημόσια οικονομικά μας, της εξαιρετικής δουλειάς που έχει γίνει από τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους και της συνολικής ισχύος της δημοσιονομικής θέσης της Ελλάδας, κάτι που δεν θα περίμεναν πολλοί πριν από τέσσερα ή πέντε χρόνια». Επισήμανε πάντως πως «έχουμε ακόμη να αντιμετωπίσουμε ζητήματα που κληρονομήσαμε, τα οποία δεν έχουμε ξεπεράσει πλήρως, ιδίως όταν πρόκειται για τους μισθούς, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η Ελλάδα δοκιμάστηκε πάρα πολύ κατά τη δεκαετία της κρίσης, η οποία ήταν αναίτια μακρόσυρτη, για λόγους που είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε πολλές φορές».
Ο πρωθυπουργός τόνισε πως «η δημοσιονομική πειθαρχία είναι αδιαπραγμάτευτη, δεν συνιστά απλώς προτεραιότητα, αλλά αποτελεί θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζονται όλες οι άλλες πολιτικές» της κυβέρνησης καθώς και ότι έχει επιτευχθεί «αύξηση των εσόδων μειώνοντας τους φόρους. Γιατί συνέβη αυτό; Διότι η οικονομία έχει αναπτυχθεί και επειδή καταφέραμε να κυνηγήσουμε τη φοροδιαφυγή. Δεν υπάρχουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες που να μπορούν να ισχυριστούν ότι είναι σε θέση να εφαρμόσουν μια τέτοια πολιτική. Καταφέραμε να διατηρήσουμε αυτούς τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και ταυτόχρονα να μειώσουμε το χρέος μας με ρυθμό ρεκόρ. Δεν πιστεύω ότι έχουμε κανένα λόγο να αλλάξουμε μία πετυχημένη συνταγή», τόνισε. «Γνωρίζουμε ότι όποιο όφελος δημιουργήσουμε από τη μείωση της φοροδιαφυγής, δεν μπορούμε απαραίτητα να ξοδέψουμε τα χρήματα, αλλά μπορούμε να μειώσουμε τους φορολογικούς συντελεστές, αν αποδείξουμε ότι αντιμετωπίζουμε συστηματικά τα ζητήματα της φοροδιαφυγής. Πιστεύω ότι αυτή ήταν μια επιτυχημένη φόρμουλα, συνολικά. Οι αγορές είναι σαφώς ικανοποιημένες με αυτό που κάνουμε. Βέβαια, υπάρχει παράπλευρο όφελος όσον αφορά το τι συμβαίνει με τον τραπεζικό τομέα, αλλά και η δυνατότητα των μεγάλων επιχειρήσεων να δανείζονται με χαμηλότερα επιτόκια, επωφελούμενες επίσης από τα φθηνά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» σημείωσε και πρόσθεσε: «Για να το πω ξεκάθαρα, χρειαζόμαστε αυτό το περιβάλλον προκειμένου να τονώσουμε τις επενδύσεις, διότι τα θεμέλια δεν αρκούν για να χτιστεί ένα σπίτι. Αυτό που πρέπει να κάνουμε, αφού δημιουργήσουμε μια σταθερή δημοσιονομική βάση, είναι να προσελκύσουμε περισσότερες επενδύσεις σε πολλούς τομείς της οικονομίας. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει και μπορούμε να τα πάμε ακόμη καλύτερα και όσον αφορά την προσέλκυση επενδύσεων».
Απαντώντας σε ερώτηση για την εξέλιξη των επενδύσεων στα επόμενα δύο τρίμηνα «δεδομένου και του αβέβαιου γεωπολιτικού περιβάλλοντος», ο πρωθυπουργός τόνισε:
«Αν μη τι άλλο, η Ελλάδα πηγαίνει ενάντια στις τάσεις που παρατηρούμε. Σε ό,τι αφορά την πολιτική κατάσταση στη χώρα, έχουμε μία άνετη, σταθερή πλειοψηφία και τη δέσμευση, την σαφή προσωπική μου δέσμευση, ότι θα ολοκληρώσουμε την θητεία μας και οι επόμενες εκλογές θα γίνουν την άνοιξη, αρχές του καλοκαιριού του 2027.
Οι επενδυτές γνωρίζουν ότι έχουμε λίγο περισσότερα από δυόμισι χρόνια έως τη λήξη της θητείας μας. Ξέρουν τι να αναμένουν. Γνωρίζουν ότι είμαστε κυβέρνηση ενός κόμματος, οπότε δεν χρειάζεται να εμπλακούμε σε περίπλοκες διαπραγματεύσεις μεταξύ κυβερνητικών εταίρων. Κοιτάξτε τι συμβαίνει σε άλλες σημαντικές χώρες της Ευρώπης για να καταλάβετε τι πλεονέκτημα αποτελεί αυτή η πολιτική σταθερότητα. Σίγουρα δεν είναι δεδομένη. Είναι η εξαίρεση στον κανόνα σήμερα στην Ευρώπη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι αυτό είναι ένα δεύτερο σημαντικό θεμέλιο πάνω στο οποίο βασίζονται οι πολιτικές μας».
Υπογράμμισε δε πως «όταν εξετάζουμε τη γεωπολιτική, αυτό που μπορεί να είναι πρόκληση μπορεί επίσης να είναι ευκαιρία. Για παράδειγμα, βλέπουμε την Ουκρανία και τη φρικτή κατάσταση στην Ουκρανία. Αλλά όταν πρόκειται, για παράδειγμα, για τις ενεργειακές ροές, έχει ανοίξει μια νέα όδευση για την εισροή υγροποιημένου φυσικού αερίου στο ευρωπαϊκό σύστημα μέσω της Ελλάδας. Πρόκειται για αέριο που φτάνει μέχρι την Ουκρανία».
Μίλησε όμως και για μακροπρόθεσμες προκλήσεις επισημαίνοντας: «Κοιτάζω τις βραχυπρόθεσμες προκλήσεις, αλλά και τις μακροπρόθεσμες ευκαιρίες. Υπό αυτή την έννοια, η Ελλάδα ως σταθερή χώρα, μέλος του ΝΑΤΟ, μέλος της Ευρωζώνης, σε αυτή τη γεωγραφική θέση, προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες μαζί με τις προκλήσεις».
Ερωτώμενος για την υγεία του τραπεζικού τομέα ανέφερε:
«Ας δούμε τη μεγάλη εικόνα. Θεωρώ ότι όταν αναλάβαμε την εξουσία, το 2019, γινόταν μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με τη σταθερότητα του ελληνικού τραπεζικού τομέα. Αυτή τη στιγμή, οι τράπεζες τα πάνε πολύ καλά. Έχουν εξυγιάνει τον ισολογισμό τους. Βοηθήσαμε, ασφαλώς, μέσω των εργαλείων που δώσαμε στις τράπεζες. Έχουμε ένα φυσιολογικό ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα που λειτουργεί καλά, το οποίο δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα, αλλά πρέπει να μετατραπεί τώρα σε ευκαιρία για την ελληνική οικονομία. Βεβαίως, έχουμε ζητήματα που προέρχονται από το παρελθόν, αλλά η τραπεζική κερδοφορία είναι κι ένας τρόπος για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.
Πιστεύω, ωστόσο, ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα. Για παράδειγμα, όταν εξετάζουμε τα ενυπόθηκα δάνεια και τον αριθμό των ενυπόθηκων δανείων που εκδίδονται από τις τράπεζες, οι αριθμοί εξακολουθούν να είναι χαμηλοί. Πιστεύω ότι όταν εξετάζουμε τη στεγαστική μας πολιτική, για παράδειγμα, συνειδητοποιώ ότι μιλάμε για τους πελάτες που εγείρουν τους μικρότερους κινδύνους, αλλά θεωρώ ότι οι τράπεζες είναι σε θέση τώρα να αναλάβουν λίγο περισσότερο ρίσκο για να χρηματοδοτήσουν την αγορά ενυπόθηκων δανείων, όχι μόνο να περιμένουν τα προγράμματα που παρουσιάζει η κυβέρνηση -επειδή έχουμε ένα έντονα επιδοτούμενο πρόγραμμα για να βοηθήσουμε τις νέες οικογένειες να αποκτήσουν σπίτια. Αλλά και εκτός αυτού του προγράμματος, τι μπορούν να κάνουν περισσότερο σε αυτό το μέτωπο;».
Τόνισε επίσης ότι είναι «ένθερμος υποστηρικτής του τραπεζικού ανταγωνισμού. Ο ανταγωνισμός γενικά είναι καλός. Μειώνει το κόστος και κάνει τις τραπεζικές υπηρεσίες πιο προσιτές. Είμαι πολύ χαρούμενος που το νέο δωρεάν σύστημα άμεσων πληρωμών μας, που ονομάζεται IRIS, έχει μεγάλη επιτυχία, ιδίως στους νέους. Πρέπει να δούμε πώς μπορούμε να το υποστηρίξουμε και να το ενισχύσουμε». Και συμπλήρωσε: «Πιστεύω ότι αυτές είναι οι προκλήσεις της επόμενης ημέρας. Αλλά είναι καλό που έχουμε αφήσει πίσω μας τις προκλήσεις ενός τραπεζικού συστήματος όπου το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου των διευθύνοντων συμβούλων αναλώνονταν ουσιαστικά στην εξυγίανση των χαρτοφυλακίων τους από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Αυτό έχει αντιμετωπιστεί».
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση επισήμανε ότι «υπήρξαν επενδύσεις από μεγάλες ξένες τράπεζες σε ελληνικές τράπεζες. Ωστόσο, δεν βλέπω την ανάγκη για περαιτέρω ενοποίηση του ελληνικού τραπεζικού τομέα, αν με ρωτάτε προσωπικά. Αλλά και πάλι, η αγορά και οι ίδιοι οι ιθύνοντες θα το καθορίσουν αυτό.
Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσα να δω σίγουρα περιθώρια για μεγαλύτερου βεληνεκούς ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Διότι μιλάμε πολύ για την Ελλάδα, αλλά μία από τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όταν συνομιλούμε με τους συναδέλφους μας, είναι να έχουμε ιδρύματα μεγάλου βεληνεκούς και επίσης να κάνουμε πραγματικότητα την ένωση των κεφαλαιαγορών, διότι μιλάμε γι’ αυτό εδώ και πολλά, πολλά χρόνια».
Μετά από συμπληρωματική ερώτηση επισήμανε μεταξύ άλλων ότι «αν φιλοδοξούμε να παίξουμε ηγετικό ρόλο στην περιοχή, είναι φυσικό οι τράπεζες να κοιτάξουν και πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας, και σίγουρα θα το καλωσορίζαμε αυτό».
Σχετικά με την τηλεφωνική επικοινωνία του με τον νεοεκλεγμένο Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόλαντ Τραμπ ο κ. Μητσοτάκης είπε:
«Είχαμε μια πολύ φιλική συζήτηση. Αναγνώρισε τη μεγάλη πρόοδο που έχει σημειώσει η ελληνική οικονομία. Εξάλλου, αυτό που έχουμε κάνει, δηλαδή η μείωση των φόρων και η εστίαση σε ένα φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον, νομίζω ότι του είναι οικεία. Φυσικά, οι ΗΠΑ έχουν την πολυτέλεια να μπορούν να διαχειριστούν και πολύ μεγαλύτερο έλλειμμα σε σχέση με εμάς, αλλά δεν συζητήσαμε καθόλου επ’ αυτού.
Μιλήσαμε όμως και για τη στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ. Ασφαλώς, ως προς τις ΗΠΑ, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν διμερείς σχέσεις. Ωστόσο, έχουμε επίσης και μια σχέση ως Ευρωπαϊκή Ένωση με τις ΗΠΑ. Η ελληνική διμερής σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι βαθιά ισχυρή. Τα θεμέλια μάλιστα τέθηκαν κατά τους τελευταίους μήνες της πρώτης διακυβέρνησης Τραμπ. Έχουμε Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις ΗΠΑ, την οποία υπογράψαμε για πέντε χρόνια. Άρα, θα επεκταθεί και θα παραταθεί και στη θητεία του νέου εκλεγμένου Προέδρου. Έχουμε κάνει αυτή τη σχέση να μην αφορά μόνο την άμυνα και την ασφάλεια, την έχουμε καταστήσει και μια ισχυρή οικονομική σχέση, αν δείτε και το ύψος των άμεσων επενδύσεων που έχουμε από αμερικανικά κεφάλαια στην Ελλάδα.
Συνολικά θα έλεγα ότι έχουμε πολύ ευχάριστες και θετικές συζητήσεις. Και πάλι, έχω συναντήσει τον Πρόεδρο Τραμπ, έχω βρεθεί στον Λευκό Οίκο. Τον συνάντησα επίσης στις συνόδους του ΝΑΤΟ και προσβλέπω να συνεργαστώ ξανά μαζί του».
Σχετικά με το «τι έχει αλλάξει σε σχέση με την πρώτη φορά που ήταν στην εξουσία», ο κ. Μητσοτάκης απάντησε: «Καταρχάς, επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι αυτή η συζήτηση γύρω από την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία, την ανάγκη να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητά μας, δεν άρχισε με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Η έκθεση Ντράγκι εκπονήθηκε πριν από την εκλογή του Τραμπ. Ακόμη και αν δεν είχε κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ, οι θεμελιώδεις παραδοχές και συστάσεις της έκθεσης Ντράγκι θα εξακολουθούσαν να ισχύουν. Ίσως υπάρχει μια νέα αίσθηση επείγοντος, να “ξυπνήσουμε” από τη φάση της γεωπολιτικής μας αφέλειας. Αλλά αυτό είναι κάτι που αναγνωρίζεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».
Υπογράμμισε ότι υπάρχουν βασικά ζητήματα που «πρέπει να αντιμετωπιστούν, διότι στο τέλος της ημέρας η προώθηση της ενιαίας αγοράς και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς μας σε όλους τους τομείς θα είναι ζωτικής σημασίας για τον χειρισμό των θεμάτων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δεν θα έλεγα ότι θα ακολουθήσουν περισσότερο πολιτικές απομονωτισμού, αλλά η πολιτική “Πρώτα η Αμερική” θα κυριαρχήσει σαφώς».
Σημείωσε επίσης ότι όσον αφορά τα ευρωπαϊκά θέματα «βρισκόμαστε στην αρχή του νέου ευρωπαϊκού κύκλου, με μια νέα Επιτροπή, η οποία ελπίζω ότι θα αναλάβει από την 1η Δεκεμβρίου» και συμπλήρωσε:
«Εκκρεμούν ακόμη ψηφοφορίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την τελική επικύρωσή της, αλλά δεν αναμένω επιπλοκές. Με την πρόεδρο της Επιτροπής που έχει σαφή εντολή να παράξει αποτελέσματα στα ζητήματα που σχετίζονται με την ανταγωνιστικότητα, και πιστεύει επίσης σε αυτό. Έχω σε μεγάλο βαθμό κοινή γραμμή με την πρόεδρο της Επιτροπής σε αυτά τα θέματα.
Πιστεύω ότι θα είναι η λυδία λίθος για τη νέα Επιτροπή το αν είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε αυτά τα ζητήματα και αν μπορούμε να κάνουμε την Πράσινη Συμφωνία να λειτουργήσει για όλους, διότι η Πράσινη Συμφωνία δεν είναι απλώς μια πολύ γρήγορη πράσινη μετάβαση για την επίτευξη κάποιων ονομαστικών στόχων, πρέπει επίσης να λειτουργήσει για τις επιχειρήσεις μας. Εάν οδηγήσουμε την ευρωπαϊκή βιομηχανία στην καταστροφή, ενώ κάνουμε την Πράσινη Συμφωνία να λειτουργήσει και αντιπροσωπεύουμε μόνο το 6% των παγκόσμιων εκπομπών, δεν νομίζω ότι θα έχουμε πετύχει κάτι πολύ σημαντικό. Πιστεύω στην πράσινη μετάβαση. Αλλά αν αυτό απαιτεί την αναπροσαρμογή του ρυθμού και, φυσικά, την εξέταση της συνολικής ρυθμιστικής επιβάρυνσης, τάσσομαι υπέρ».
Τόνισε ότι πιστεύει πολύ στην πράσινη μετάβαση ενώ μίλησε και για την πολυπλοκότητα των ευρωπαϊκών θεσμών.
Στη συνέχεια υπογράμμισε πως «συμβαίνουν πολλά πράγματα που ο κόσμος δεν καταλαβαίνει και δεν προσδοκούμε να καταλάβει. Οπότε, το να βρούμε έναν τρόπο να βγάλουμε νόημα από αυτό το μερικές φορές χαοτικό περιβάλλον και να εξηγήσουμε στους ανθρώπους ότι, “κοιτάξτε, μπορεί να συμβαίνουν πράγματα. Είναι όλα δύσκολο να εξηγηθούν. Αλλά ως χώρα, έχουμε μια πορεία. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε, εκεί θέλουμε να φτάσουμε, αυτό μπορείτε να περιμένετε από εμάς”… Για παράδειγμα, η υπ’ αριθμόν ένα δέσμευσή μου είναι να αυξήσουμε τους μισθούς στη δεύτερη θητεία μας, να συνεχίσουμε να μειώνουμε τους φόρους. Και να μετατοπίσουμε τη στήριξή μας -επειδή έχουμε βοηθήσει πραγματικά πολλούς ανθρώπους με χαμηλότερο εισόδημα, εστιάζοντας στον κατώτατο μισθό- θέλω να μετατοπίσω την στήριξή μας ώστε να διασφαλίσω ότι η μεσαία τάξη θα νιώσει τα οφέλη αυτής της ανάπτυξης».
Τόνισε επίσης πως «χρειαζόμαστε μια αντίδραση απέναντι σε αυτό το λαϊκιστικό κύμα και βασικά να εξηγήσουμε με απλά λόγια τι είναι αυτό που κάνουμε και τι έχουν να κερδίσουν από αυτό οι πολίτες. Τον κόσμο δεν το ενδιαφέρει αν ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ μας είναι τριπλάσιος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Μεταφράζεται αυτό σε καλύτερο διαθέσιμο εισόδημα, υψηλότερους μισθούς, καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες, καλύτερα νοσοκομεία, καλύτερα σχολεία, καλύτερες δημόσιες συγκοινωνίες; Αυτό είναι που τους ενδιαφέρει».
Σχετικά με τη διαγραφή του Αντώνη Σαμαρά ο πρωθυπουργός ανέφερε:
«Κοιτάξτε, ό,τι έγινε, έγινε. Θεωρώ ότι η απόφαση εξηγήθηκε με μεγάλη σαφήνεια. Η δουλειά μου είναι να κοιτάζω μπροστά, στο μέλλον. Θα το ξαναπώ, θέλω να τονίσω ότι έχουμε μια άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ότι, σε αυτούς τους πολυτάραχους καιρούς, το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι να πειραματιστούμε με την πολιτική σταθερότητα. Επομένως, δείτε το ως ένα μεμονωμένο περιστατικό, ένα δυσάρεστο μεμονωμένο περιστατικό, αλλά το αφήνουμε πίσω μας τώρα. Πιστεύω ότι το σημαντικό είναι να διασφαλίσουμε ότι τηρούμε τις δεσμεύσεις μας».
Επίσης για το κατά πόσον η εκλογή Τραμπ «αλλάζει τις συζητήσεις γύρω από τον εθνικισμό στην Ευρώπη» είπε:
«Το μόνο πράγμα που μπορώ να πω είναι να είστε προσεκτικοί με τις απομιμήσεις. Οι ΗΠΑ έχουν ένα πολύ ιδιόμορφο πολιτικό σύστημα και ο Ντόναλντ Τραμπ είναι μια μοναδική πολιτική προσωπικότητα. Μερικές φορές, νομίζω ότι θα βρείτε πολλούς επίδοξους, πολλούς μιμητές και στην ευρωπαϊκή σκληρή Δεξιά ή Ακροδεξιά. Ακόμα και αν κοιτάξετε στην Ελλάδα, ναι, έχουμε κόμματα, μικρότερα κόμματα, στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, που στις τελευταίες εκλογές πήραν ένα σημαντικό μερίδιο των ψήφων. Αλλά επικρατεί κατακερματισμός, κατά τη γνώμη μου δεν προτείνουν μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση όσον αφορά την κατεύθυνση της χώρας.
Ήμουν πάντα μεγάλος υποστηρικτής αυτού που αποκαλώ υπεύθυνο πατριωτισμό. Αν εξετάσετε την ατζέντα της εξωτερικής μας πολιτικής, ενισχύσαμε τις Ένοπλες Δυνάμεις μας. Είναι πάντα μία μεγάλη εκροή για το Υπουργείο Οικονομικών, επειδή γνωρίζουν ότι πρέπει να δαπανήσουμε το 3% του ΑΕΠ μας για την άμυνα, επειδή έτσι πρέπει να γίνει, δεδομένης της γειτονιάς στην οποία βρισκόμαστε. Ήμασταν πολύ αυστηροί αλλά δίκαιοι όσον αφορά την πολιτική μας για τη διαχείριση των συνόρων και δεν απολογούμαστε σε ό,τι αφορά την προστασία των συνόρων μας. Ταυτόχρονα, αν μπορούμε να έχουμε νόμιμες συμφωνίες με χώρες προέλευσης για την εισαγωγή ειδικευμένου ή ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού, θέλουμε να το κάνουμε και αυτό.
Για εμένα, η καλύτερη απάντηση σε όσους πιστεύουν ότι είναι αναπόφευκτη η μετατόπιση της Ευρώπης προς τα δεξιά, είναι να είσαι υποστηρικτής και να πιστεύεις στις πολιτικές που ακολουθείς. Είμαι ένας κεντροδεξιός πολιτικός ηγέτης. Πιστεύω ότι τελικά οι εκλογές κερδίζονται και χάνονται σε αυτό που ονομάζουμε πολιτικό κέντρο. Ταυτόχρονα, δεν δέχομαι να αμφισβητήσει κανείς τον πατριωτισμό μου και ότι έχει ενισχύσει την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι πολύ πιο δυνατή σήμερα από ό,τι ήταν πριν από πέντε χρόνια. Θα προσεγγίζουμε πάντα τις συζητήσεις μας, και με την Τουρκία, καλή τη πίστει, αλλά γνωρίζοντας πάρα πολύ καλά ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές της χώρας».
Για το Ουκρανικό ο κ. Μητσοτάκης επισήμανε ότι έχει «δύο θεμελιώδεις προϋποθέσεις. Μπορεί να ακούγονται γενικές, αλλά νομίζω ότι οι περισσότεροι από εμάς θα συμφωνήσουν με αυτές. Δεν μπορούμε να συζητήσουμε για την ειρήνη στην Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία. Και μια συζήτηση για την ειρήνη δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα συνθηκολόγησης της Ουκρανίας, γιατί τότε δεν θα είναι ειρήνη, θα είναι νίκη με επιβολή όρων στην ηττημένη χώρα. Γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντική η στήριξη της Ουκρανίας, ώστε να βρεθεί σε θέση να διαπραγματευτεί κάποια στιγμή με τη Ρωσία. Αυτή ήταν η θέση της Ευρώπης εξ αρχής. Δεν ξέρω τι πρόκειται να συμβεί τον Ιανουάριο, αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι, βραχυπρόθεσμα, όταν μια χώρα δέχεται επίθεση, πρέπει να της δώσουμε τα μέσα να αμυνθεί».
Υπογραμμίζοντας ότι «ζούμε σε ένα περίπλοκο κόσμο και φυσικά οι επενδυτές αναζητούν πάντα ευκαιρίες», τόνισε: «Μπορώ να μόνο μιλήσω για τα θετικά της Ευρώπης αλλά και της Ελλάδας. Σε αυτούς τους ταραγμένους καιρούς η Ελλάδα φαίνεται να πηγαίνει κόντρα στις τάσεις όσον αφορά τις επιδόσεις της οικονομίας, το γενικότερο πολιτικό περιβάλλον. Και βέβαια η Ελλάδα έχει βιώσει το δικό της πείραμα με τους λαϊκιστές, και αυτό δεν πήγε πολύ καλά. Επομένως, ο κόσμος το θυμάται ακόμα αυτό. Αυτό που επιζητούν τώρα είναι η σταθερότητα, είναι να μπορέσουν να βάλουν σε τάξη τα του οίκου τους, να επικεντρωθούν στο τι είναι καλύτερο για τους ίδιους και την οικογένειά τους, και η κυβέρνησή μας να τους δώσει τα εργαλεία για να το κάνουν αυτό. Δεν βλέπω αυτό να αλλάζει στο ορατό μέλλον».
Αναλυτικά, το πλήρες κείμενο της συζήτησης έχει ως εξής:
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, υπάρχουν πολλά για τα οποία πρέπει να μιλήσουμε. Θα συζητήσουμε για το εμπόριο και τους δασμούς, την ανησυχία ότι ο κόσμος κατακερματίζεται. Θα συζητήσουμε λίγο για τη συνομιλία που είχατε με τον Donald Trump την περασμένη εβδομάδα. Αλλά ας αρχίσουμε με την Ελλάδα και κάποιες από τις αποπληρωμές. Μας είπατε τον Ιούνιο ότι θα αποπληρωθούν 8 δισεκατομμύρια λίγο νωρίτερα από ό,τι ήταν προγραμματισμένο. Τι ακολουθεί;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση. Είναι πάντα χαρά μου να συζητώ μαζί σας. Σε ευχαριστώ, Κωνσταντίνε, για τις εισαγωγικές σου παρατηρήσεις και τη θετική σου αποτίμηση σχετικά με τις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Είμαι βέβαιος ότι θα μπορέσουμε να το συζητήσουμε λίγο πιο αναλυτικά.
Όσον αφορά τις πρόωρες αποπληρωμές, θεωρώ ότι αντικατοπτρίζουν την ισχυρή θέση της ελληνικής οικονομίας. Θέλουμε πάντα να εκπλήσσουμε ευχάριστα τις αγορές. Πιστεύω ότι θα πρέπει να περιμένετε επιπλέον αποπληρωμές ύψους 5 δισεκατομμυρίων το 2025 από τα δάνεια του Greek Loan Facility που θα ωρίμαζαν μεταξύ 2033 και 2042.
Θα το ξαναπώ, είναι μια ένδειξη της εμπιστοσύνης που χαίρουμε όσον αφορά στα δημόσια οικονομικά μας, της εξαιρετικής δουλειάς που έχει γίνει από τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους και της συνολικής ισχύος της δημοσιονομικής θέσης της Ελλάδας, κάτι που δεν θα περίμεναν πολλοί πριν από τέσσερα ή πέντε χρόνια.
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, γι’ αυτό ήθελα πραγματικά να αρχίσουμε από εκεί. Είναι απίστευτο. Αυτό φαίνεται να είναι η «πυξίδα» σας: κρατάτε τις αγορές στο πλευρό σας, τηρείτε αυτά που υποσχεθήκατε και συνεχίζετε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θυμόμαστε ακόμα τις πληγές της οικονομικής κρίσης. Για να είμαι ειλικρινής, έχουμε ακόμη να αντιμετωπίσουμε ζητήματα που κληρονομήσαμε, τα οποία δεν έχουμε ξεπεράσει πλήρως, ιδίως όταν πρόκειται για τους μισθούς, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η Ελλάδα δοκιμάστηκε πάρα πολύ κατά τη δεκαετία της κρίσης, η οποία ήταν αναίτια μακρόσυρτη, για λόγους που είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε πολλές φορές.
Όταν αναλάβαμε την εξουσία, όμως, συνειδητοποιήσαμε εξ αρχής ότι η δημοσιονομική πειθαρχία είναι αδιαπραγμάτευτη, δεν συνιστά απλώς προτεραιότητα, αλλά αποτελεί θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζονται όλες οι άλλες πολιτικές μας. Επικεντρωθήκαμε αμείλικτα στην επίτευξη δημοσιονομικής πειθαρχίας και στο να εκπλήσσουμε θετικά τις αγορές.
Αν κοιτάξετε τον προϋπολογισμό μας, πετύχαμε αύξηση των εσόδων μειώνοντας τους φόρους. Γιατί συνέβη αυτό; Διότι η οικονομία έχει αναπτυχθεί και επειδή καταφέραμε να κυνηγήσουμε τη φοροδιαφυγή. Δεν υπάρχουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες που να μπορούν να ισχυριστούν ότι είναι σε θέση να εφαρμόσουν μια τέτοια πολιτική. Καταφέραμε να διατηρήσουμε αυτούς τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και ταυτόχρονα να μειώσουμε το χρέος μας με ρυθμό ρεκόρ.
Δεν πιστεύω ότι έχουμε κανένα λόγο να αλλάξουμε μία πετυχημένη συνταγή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, όταν υποβάλαμε το νέο τετραετές δημοσιονομικό μας σχέδιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήμασταν πολύ προσεκτικοί, λαμβάνοντας υπόψη ακόμα και ότι οι υποθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι, νομίζω, μάλλον απαισιόδοξες όσον αφορά τον ρυθμό ανάπτυξής μας. Θα τα πάμε καλύτερα από ό,τι περιμένουν κάποιοι, αλλά γνωρίζουμε ότι έχουμε ορόσημα στο σκέλος των δαπανών τα οποία πρέπει να τηρήσουμε. Γνωρίζουμε ότι όποιο όφελος δημιουργήσουμε από τη μείωση της φοροδιαφυγής, δεν μπορούμε απαραίτητα να ξοδέψουμε τα χρήματα, αλλά μπορούμε να μειώσουμε τους φορολογικούς συντελεστές, αν αποδείξουμε ότι αντιμετωπίζουμε συστηματικά τα ζητήματα της φοροδιαφυγής.
Πιστεύω ότι αυτή ήταν μια επιτυχημένη φόρμουλα, συνολικά. Οι αγορές είναι σαφώς ικανοποιημένες με αυτό που κάνουμε. Βέβαια, υπάρχει παράπλευρο όφελος όσον αφορά το τι συμβαίνει με τον τραπεζικό τομέα, αλλά και η δυνατότητα των μεγάλων επιχειρήσεων να δανείζονται με χαμηλότερα επιτόκια, επωφελούμενες επίσης από τα φθηνά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Για να το πω ξεκάθαρα, χρειαζόμαστε αυτό το περιβάλλον προκειμένου να τονώσουμε τις επενδύσεις, διότι τα θεμέλια δεν αρκούν για να χτιστεί ένα σπίτι. Αυτό που πρέπει να κάνουμε, αφού δημιουργήσουμε μια σταθερή δημοσιονομική βάση, είναι να προσελκύσουμε περισσότερες επενδύσεις σε πολλούς τομείς της οικονομίας. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει και μπορούμε να τα πάμε ακόμη καλύτερα και όσον αφορά την προσέλκυση επενδύσεων.
Francine Lacqua: Ήθελα να σας ρωτήσω για τις άμεσες ξένες επενδύσεις και πώς βλέπετε να εξελίσσονται τα επόμενα δύο τρίμηνα. Υπάρχουν ερωτήματα που σας θέτουν ορισμένοι από τους μεγάλους επενδυτές, δεδομένου και του αβέβαιου γεωπολιτικού περιβάλλοντος;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Kαι πάλι, πιστεύω ότι έχουμε διευθετήσει τα θεμελιώδη. Αυτό που κάνει τους επενδυτές να αισθάνονται πολύ άνετα είναι ότι δεν βλέπουν κάποιο κίνδυνο για τη χώρα. Αν μη τι άλλο, η Ελλάδα πηγαίνει ενάντια στις τάσεις που παρατηρούμε.
Σε ό,τι αφορά την πολιτική κατάσταση στη χώρα, έχουμε μία άνετη, σταθερή πλειοψηφία και τη δέσμευση, την σαφή προσωπική μου δέσμευση, ότι θα ολοκληρώσουμε την θητεία μας και οι επόμενες εκλογές θα γίνουν την άνοιξη, αρχές του καλοκαιριού του 2027.
Οι επενδυτές γνωρίζουν ότι έχουμε λίγο περισσότερα από δυόμισι χρόνια έως τη λήξη της θητείας μας. Ξέρουν τι να αναμένουν. Γνωρίζουν ότι είμαστε κυβέρνηση ενός κόμματος, οπότε δεν χρειάζεται να εμπλακούμε σε περίπλοκες διαπραγματεύσεις μεταξύ κυβερνητικών εταίρων. Κοιτάξτε τι συμβαίνει σε άλλες σημαντικές χώρες της Ευρώπης για να καταλάβετε τι πλεονέκτημα αποτελεί αυτή η πολιτική σταθερότητα. Σίγουρα δεν είναι δεδομένη. Είναι η εξαίρεση στον κανόνα σήμερα στην Ευρώπη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι αυτό είναι ένα δεύτερο σημαντικό θεμέλιο πάνω στο οποίο βασίζονται οι πολιτικές μας.
Τώρα, όταν εξετάζουμε τη γεωπολιτική, αυτό που μπορεί να είναι πρόκληση μπορεί επίσης να είναι ευκαιρία. Για παράδειγμα, βλέπουμε την Ουκρανία και τη φρικτή κατάσταση στην Ουκρανία. Αλλά όταν πρόκειται, για παράδειγμα, για τις ενεργειακές ροές, έχει ανοίξει μια νέα όδευση για την εισροή υγροποιημένου φυσικού αερίου στο ευρωπαϊκό σύστημα μέσω της Ελλάδας. Πρόκειται για αέριο που φτάνει μέχρι την Ουκρανία.
Όταν εξετάζει κανείς, για παράδειγμα, τις μεγάλες γεωπολιτικές ευθυγραμμίσεις, την άνοδο της Ινδίας, αντιλαμβάνεται, απλώς κοιτάζοντας τον χάρτη, ότι όταν μιλάμε για αυτόν τον νέο διάδρομο, τον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC), το φυσικό σημείο εισόδου στην ηπειρωτική Ευρώπη είναι η Ελλάδα. Αυτό εξηγεί επίσης τις σημαντικές επενδύσεις που βλέπουμε στην Ελλάδα στις υποδομές logistics, οι οποίες ειλικρινά εκπλήσσουν ευχάριστα όλους μας.
Κοιτάζω τις βραχυπρόθεσμες προκλήσεις, αλλά και τις μακροπρόθεσμες ευκαιρίες. Υπό αυτή την έννοια, η Ελλάδα ως σταθερή χώρα, μέλος του ΝΑΤΟ, μέλος της Ευρωζώνης, σε αυτή τη γεωγραφική θέση, προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες μαζί με τις προκλήσεις.
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, μιλήστε μου για τις τράπεζες. Έχουμε τους διευθύνοντες συμβούλους των τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζών. Θα έχουμε ένα πάνελ λίγο αργότερα. Υπάρχει κάτι άλλο που μπορείτε να κάνετε, πρώτα απ’ όλα, για την υγεία του τραπεζικού τομέα; Υπάρχουν πρωτοβουλίες για να βοηθήσετε, για παράδειγμα, με τον αναβαλλόμενο φόρο ή παρόμοια ζητήματα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αφήστε με να σκεφτώ πόσο ευχάριστος θέλω να είμαι…
Francine Lacqua: Μπορείτε να είστε όσο κακός θέλετε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ας δούμε τη μεγάλη εικόνα. Θεωρώ ότι όταν αναλάβαμε την εξουσία, το 2019, γινόταν μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με τη σταθερότητα του ελληνικού τραπεζικού τομέα. Αυτή τη στιγμή, οι τράπεζες τα πάνε πολύ καλά. Έχουν εξυγιάνει τον ισολογισμό τους. Βοηθήσαμε, ασφαλώς, μέσω των εργαλείων που δώσαμε στις τράπεζες.
Έχουμε ένα φυσιολογικό ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα που λειτουργεί καλά, το οποίο δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα, αλλά πρέπει να μετατραπεί τώρα σε ευκαιρία για την ελληνική οικονομία. Βεβαίως, έχουμε ζητήματα που προέρχονται από το παρελθόν, αλλά η τραπεζική κερδοφορία είναι κι ένας τρόπος για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.
Πιστεύω, ωστόσο, ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα. Για παράδειγμα, όταν εξετάζουμε τα ενυπόθηκα δάνεια και τον αριθμό των ενυπόθηκων δανείων που εκδίδονται από τις τράπεζες, οι αριθμοί εξακολουθούν να είναι χαμηλοί. Πιστεύω ότι όταν εξετάζουμε τη στεγαστική μας πολιτική, για παράδειγμα, συνειδητοποιώ ότι μιλάμε για τους τους πελάτες που εγείρουν τους μικρότερους κινδύνους, αλλά θεωρώ ότι οι τράπεζες είναι σε θέση τώρα να αναλάβουν λίγο περισσότερο ρίσκο για να χρηματοδοτήσουν την αγορά ενυπόθηκων δανείων, όχι μόνο να περιμένουν τα προγράμματα που παρουσιάζει η κυβέρνηση -επειδή έχουμε ένα έντονα επιδοτούμενο πρόγραμμα για να βοηθήσουμε τις νέες οικογένειες να αποκτήσουν σπίτια. Αλλά και εκτός αυτού του προγράμματος, τι μπορούν να κάνουν περισσότερο σε αυτό το μέτωπο;
Είμαι ένθερμος υποστηρικτής του τραπεζικού ανταγωνισμού. Ο ανταγωνισμός γενικά είναι καλός. Μειώνει το κόστος και κάνει τις τραπεζικές υπηρεσίες πιο προσιτές. Είμαι πολύ χαρούμενος που το νέο δωρεάν σύστημα άμεσων πληρωμών μας, που ονομάζεται IRIS, έχει μεγάλη επιτυχία, ιδίως στους νέους. Πρέπει να δούμε πώς μπορούμε να το υποστηρίξουμε και να το ενισχύσουμε.
Οι τράπεζες έχουν σήμερα στους ισολογισμούς τους πολλά ακίνητα. Πρέπει να απαλλαγούν από αυτά με γρήγορους ρυθμούς. Αυτό θα βοηθήσει την αγορά. Έχουμε μια σφιχτή αγορά ακινήτων, οπότε όσο περισσότερα ακίνητα βγουν στην αγορά, τόσο καλύτερα θα είναι.
Ασφαλώς, η χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας πέρα από τις πολύ επιτυχημένες μεγάλες, μεσαίες επιχειρήσεις, η προσφορά περισσότερων πιστώσεων σε μικρότερες εταιρείες, λαμβάνουν ίσως ένα διαφορετικό προφίλ κινδύνου όταν πρόκειται για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας.
Πιστεύω ότι αυτές είναι οι προκλήσεις της επόμενης ημέρας. Αλλά είναι καλό που έχουμε αφήσει πίσω μας τις προκλήσεις ενός τραπεζικού συστήματος όπου το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου των διευθύνοντων συμβούλων αναλώνονταν ουσιαστικά στην εξυγίανση των χαρτοφυλακίων τους από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Αυτό έχει αντιμετωπιστεί.
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, φαίνεται ότι ζητάτε από τις τράπεζες να αναλάβουν, υποθέτω, έναν ίσως πιο ενεργό ρόλο στην οικονομία, στη παρούσα συγκυρία. Είστε διατεθειμένος να τις βοηθήσετε όσον αφορά τον αναβαλλόμενο φόρο; Υπάρχει κάτι που μπορείτε να τους δώσετε για να βεβαιωθείτε ότι πραγματικά βρίσκονται σε σταθερή βάση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι. Νομίζω ότι έχουμε ήδη κάνει αρκετά. Το καλό είναι ότι έχουμε βοηθήσει πραγματικά τις τράπεζες όσον αφορά στην αντιμετώπιση του θεμελιώδους προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Θα το ξαναπώ: είμαι υπέρ, και αυτό είναι που θέλουμε, ενός προβλέψιμου τοπίου. Είπα από την αρχή ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν εκπλήξεις από πλευράς κυβέρνησης. Αλλά οι τράπεζες είναι εταίροι. Στην αναπτυξιακή διαδρομή της ελληνικής οικονομίας, δεν μπορεί κανείς να φανταστεί έναν τραπεζικό τομέα που πάει καλά στο πλαίσιο μίας οικονομίας που δεν ευημερεί. Είχαμε, για παράδειγμα, συζητήσεις με ορισμένους από τους Διευθύνοντες Συμβούλους εξετάζοντας τον αγροτικό μας τομέα και τι σημαίνει η καινοτομία και οι επενδύσεις στην παραγωγικότητα για μια χώρα που εξάγει αγαθά αξίας 8 δισεκατομμυρίων ευρώ, επειδή τυχαίνει να ζούμε σε μια ευλογημένη γη που παράγει εξαιρετικά υψηλής ποιότητας αγροτικά προϊόντα. Όλα αυτά λοιπόν είναι, νομίζω, ενδιαφέροντα θέματα προς συζήτηση. Και, φυσικά, χρησιμοποιήσαμε τις τράπεζες ως εταίρους σε αυτή την προσπάθεια.
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, θα καλωσορίζατε την είσοδο ενός νέου παίκτη; Ας πούμε μια ξένη τράπεζα που θα έρθει στην Ελλάδα; Μήπως ήρθε η ώρα να αλλάξουν λίγο τα δεδομένα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν είναι δουλειά μου να καθορίσω τι θα συμβεί από την άποψη των δυνάμεων της αγοράς. Υπήρξαν επενδύσεις από μεγάλες ξένες τράπεζες σε ελληνικές τράπεζες. Ωστόσο, δεν βλέπω την ανάγκη για περαιτέρω ενοποίηση του ελληνικού τραπεζικού τομέα, αν με ρωτάτε προσωπικά. Αλλά και πάλι, η αγορά και οι ίδιοι οι ιθύνοντες θα το καθορίσουν αυτό.
Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσα να δω σίγουρα περιθώρια για μεγαλύτερου βεληνεκούς ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Διότι μιλάμε πολύ για την Ελλάδα, αλλά μία από τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όταν συνομιλούμε με τους συναδέλφους μας, είναι να έχουμε ιδρύματα μεγάλου βεληνεκούς και επίσης να κάνουμε πραγματικότητα την ένωση των κεφαλαιαγορών, διότι μιλάμε γι’ αυτό εδώ και πολλά, πολλά χρόνια.
Αν διατρέξετε την έκθεση Draghi, είναι ένα από τα πρώτα ζητήματα που επισημαίνει, όσον αφορά την αδυναμία των νέων, αναπτυσσόμενων ευρωπαϊκών εταιρειών να έχουν πρόσβαση στα κεφάλαια που θα μπορούσαν να έχουν στις ΗΠΑ. Η Ένωση Κεφαλαιαγορών είναι μια αναγκαιότητα. Την υποστηρίζουμε 100%. Υπάρχει ένα μοντέλο με βάση το οποίο ρυθμίζουμε τις τράπεζές μας, τις συστημικές μας τράπεζες, που ρυθμίζονται κεντρικά από την ΕΚΤ. Οι μικρότερες τράπεζες ρυθμίζονται τοπικά. Θα μπορούσαμε να έχουμε ένα παρόμοιο σύστημα όσον αφορά τις κεφαλαιαγορές μας. Αλλά είναι απόλυτα σαφές ότι αυτό είναι αναγκαίο.
Francine Lacqua: Αλλά πιστεύετε ότι αυτό σημαίνει ότι στην πραγματικότητα οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να κοιτάξουν περισσότερο στο εξωτερικό και να κάνουν περισσότερες δουλειές στην Ευρώπη, ή θα πρέπει να περιμένουν μια ένωση των κεφαλαιαγορών, η οποία ειλικρινά, προς το παρόν, εξακολουθεί να αποτελεί μάλλον κάτι…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι έχετε εδώ τους κατάλληλους ανθρώπους να ρωτήσετε, αλλά είμαι βέβαιος ότι οι τράπεζες εξετάζουν επίσης αγορές, όπως για παράδειγμα η Ινδία, η οποία για εμάς είναι ίσως η μεγαλύτερη ευκαιρία όσον αφορά την οικοδόμηση μιας ισχυρής γεωπολιτικής και οικονομικής σχέσης, είτε πρόκειται για την έλευση περισσότερων τουριστών, είτε για την επέκταση ελληνικών εταιρειών στην ινδική αγορά, είτε για την έλευση ινδικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Μια από τις «τραγωδίες» της κρίσης ήταν ότι οι τράπεζες αναγκάστηκαν ουσιαστικά να πουλήσουν τις ιδιοκτησίες τους στα Βαλκάνια. Αναγκάστηκαν να το κάνουν. Δεν ήθελαν να το κάνουν, αλλά αναγκάστηκαν να το κάνουν. Είχαμε ισχυρή περιφερειακή παρουσία και το μεγαλύτερο μέρος αυτής της παρουσίας, με κάποιες εξαιρέσεις, δεν υπάρχει πλέον. Αλλά αν φιλοδοξούμε να παίξουμε ηγετικό ρόλο στην περιοχή, είναι φυσικό οι τράπεζες να κοιτάξουν και πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας, και σίγουρα θα το καλωσορίζαμε αυτό.
Francine Lacqua: Η κυβέρνηση έχει μεταβιβάσει το μεγαλύτερο μέρος της συμμετοχής της στο κεφάλαιο των μεγάλων τραπεζών τους τελευταίους 12 μήνες. Γιατί αυτό; Για να μπορέσετε να επικεντρωθείτε σε άλλες ιδιωτικοποιήσεις ή είχε φτάσει η ώρα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Επειδή δεν είναι δουλειά μας να συμμετέχουμε στις τράπεζες. Διατηρούμε μια συμμετοχή στην Εθνική Τράπεζα αλλά, θα το επαναλάβω, το κατά πόσο θα συνεχίσουμε θα εξεταστεί στο μέλλον. Αλλά εκτικώ ότι, συνολικά, ήταν μια επιτυχημένη πολιτική. Είναι επίσης καλό ότι οι επενδυτές καλωσόρισαν θερμά αυτές τις αποφάσεις και ότι τώρα έχουμε ένα χαρτοφυλάκιο πολύ σοβαρών επενδυτών που επενδύουν στις ελληνικές τράπεζες. Αυτό μόνο χρήσιμο μπορεί να είναι. Δεν έχουμε κάποια ιδιαίτερη αξία να προσθέσουμε σε μια τράπεζα. Δεν είναι δουλειά μας να είμαστε μέτοχοι σε τράπεζες.
Francine Lacqua: Τι θα επακολουθήσει όσον αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις; Υπάρχουν πολλά που θα μπορούσαν να συμβούν. Ποια είναι η προτεραιότητά σας;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πολλά έχουν ήδη συμβεί, και ας κάνουμε, για μια στιγμή, έναν απολογισμό όλων όσων πετύχαμε κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους. Κάναμε 11 ιδιωτικοποιήσεις συνολικά νομίζω. Οπότε, θα έλεγα ότι μάλλον αυτός ο κύκλος φτάνει λίγο-πολύ στο τέλος του. Δεν υπάρχουν τόσες πολλές ιδιωτικοποιήσεις.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:*Η εστίασή μου θα ήταν, όσον αφορά τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία, να αυξήσω την αποτελεσματικότητα των εταιρειών που θα παραμείνουν στο ελληνικό υπερταμείο, διότι, όπως γνωρίζετε, συγχωνεύουμε φορείς που κατείχαν ελληνικά περιουσιακά στοιχεία, για να δούμε πόση αξία μπορούμε να ξεκλειδώσουμε για τις εταιρείες που θα παραμείνουν υπό κρατικό έλεγχο.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουμε αποδείξει ότι αυτό μπορεί να γίνει. Επίσης, υπάρχουν εταιρείες στις οποίες μπορούμε να διατηρήσουμε σημαντικό μετοχικό μερίδιο -για παράδειγμα, η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού-, οι οποίες μπορούν να διοικούνται με εξαιρετικά επαγγελματικό τρόπο, μπορούν να προσελκύσουν ξένους επενδυτές και από ουραγοί να μετατραπούν σε πρωτοπόροι. Η ΔΕΗ βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας όταν ήρθαμε στην εξουσία, το 2019, τώρα πάει πολύ καλά. Είναι επίσης μία από τις εταιρείες που βοηθά στη συνολική στρατηγική μας όσον αφορά την πράσινη μετάβαση.
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, ήσασταν ένας από τους λίγους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων στην Ευρώπη που ήταν στην εξουσία την τελευταία φορά που ο Donald Trump ήταν Πρόεδρος των ΗΠΑ. Είχατε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του την περασμένη εβδομάδα, όταν εξελέγη Πρόεδρος. Πώς πήγε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ω, εκπλήσσομαι που δεν με ρωτήσατε πρώτα απ’όλα γι’ αυτό.
Francine Lacqua: Θα είχε επισκιάσει όλη την πολύ ουσιαστική μας συζήτηση για το τραπεζικό σύστημα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, μίλησα με τον εκλεγμένο Πρόεδρο Trump την περασμένη εβδομάδα. Είχαμε μια πολύ φιλική συζήτηση. Αναγνώρισε τη μεγάλη πρόοδο που έχει σημειώσει η ελληνική οικονομία. Εξάλλου, αυτό που έχουμε κάνει, δηλαδή η μείωση των φόρων και η εστίαση σε ένα φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον, νομίζω ότι του είναι οικεία. Φυσικά, οι ΗΠΑ έχουν την πολυτέλεια να μπορούν να διαχειριστούν και πολύ μεγαλύτερο έλλειμμα σε σχέση με εμάς, αλλά δεν συζητήσαμε καθόλου επ’ αυτού.
Μιλήσαμε όμως και για τη στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ. Ασφαλώς, ως προς τις ΗΠΑ, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν διμερείς σχέσεις. Ωστόσο, έχουμε επίσης και μια σχέση ως Ευρωπαϊκή Ένωση με τις ΗΠΑ. Η ελληνική διμερής σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι βαθιά ισχυρή. Τα θεμέλια μάλιστα τέθηκαν κατά τους τελευταίους μήνες της πρώτης διακυβέρνησης Trump. Έχουμε Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις ΗΠΑ, την οποία υπογράψαμε για πέντε χρόνια. Άρα, θα επεκταθεί και θα παραταθεί και στη θητεία του νέου εκλεγμένου Προέδρου. Έχουμε κάνει αυτή τη σχέση να μην αφορά μόνο την άμυνα και την ασφάλεια, την έχουμε καταστήσει και μια ισχυρή οικονομική σχέση, αν δείτε και το ύψος των άμεσων επενδύσεων που έχουμε από αμερικανικά κεφάλαια στην Ελλάδα.
Συνολικά θα έλεγα ότι έχουμε πολύ ευχάριστες και θετικές συζητήσεις. Kαι πάλι, έχω συναντήσει τον Πρόεδρο Trump, έχω βρεθεί στον Λευκό Οίκο. Τον συνάντησα επίσης στις συνόδους του ΝΑΤΟ και προσβλέπω να συνεργαστώ ξανά μαζί του.
Francine Lacqua: Σας ανησυχούν οι δασμοί και ο εμπορικός κατακερματισμός;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ανησυχώ για τους δασμούς επειδή είμαι υπέρμαχος του ελεύθερου εμπορίου και πιστεύω ότι οι δασμοί δεν έχουν καθαρό θετικό αποτέλεσμα. Η θέση μου δεν έχει αλλάξει. Αλλά όταν πρόκειται για δασμούς πρέπει να είμαστε πολύ σαφείς: η Ευρωπαϊκή Ένωση διαπραγματεύεται ως σύνολο, οπότε δεν υπάρχει περιθώριο για διμερείς συμφωνίες. Είναι μια βασική αρμοδιότητα της Επιτροπής.
Αλλά, μιλώντας για την τέχνη της συμφωνίας, πιστεύω ότι μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία όταν πρόκειται για τις εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ-Ευρώπης. Δεν μπορώ να υπεισέλθω σε περισσότερες λεπτομέρειες, διότι δεν γνωρίζω πώς θα προσεγγίσουν οι ΗΠΑ αυτό το θέμα. Αλλά πιστεύω ότι ένας εμπορικός πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης σαφώς δεν θα ωφελήσει ούτε τις ΗΠΑ ούτε την Ευρώπη. Πιστεύω, ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί με την Κίνα, ότι η εμπορική σχέση ΗΠΑ-Ευρώπης πρέπει να διατηρηθεί και να αντιμετωπιστεί ως αυτόνομη εμπορική διαπραγμάτευση.
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, τι έχει αλλάξει σε σχέση με την πρώτη φορά που ήταν στην εξουσία; Γνωρίζουμε υποψήφιους Υπουργούς και αξιωματούχους, και πάλι φαίνεται ότι ο εκλεγμένος Πρόεδρος επιλέγει ανθρώπους που του είναι πιστοί. Αυτό αλλάζει τη σχέση με την Ευρώπη; Φαίνεται επίσης ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να είναι πολύ πιο οργανωμένη από ό,τι την πρώτη φορά, όταν, ειλικρινά, πολλοί από τους ηγέτες αιφνιδιάστηκαν από τους δασμούς. Επομένως, η δυναμική και η ισορροπία δυνάμεων θα είναι διαφορετική αυτή τη φορά;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι αυτή η συζήτηση γύρω από την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία, την ανάγκη να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητά μας, δεν άρχισε με την εκλογή του Donald Trump. Η έκθεση Draghi εκπονήθηκε πριν από την εκλογή του Trump. Ακόμη και αν δεν είχε κερδίσει ο Donald Trump, οι θεμελιώδεις παραδοχές και συστάσεις της έκθεσης Draghi θα εξακολουθούσαν να ισχύουν. Ίσως υπάρχει μια νέα αίσθηση επείγοντος, να «ξυπνήσουμε» από τη φάση της γεωπολιτικής μας αφέλειας. Αλλά αυτό είναι κάτι που αναγνωρίζεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Όταν μιλάμε, για παράδειγμα, για θέματα ανταγωνιστικότητας, ορισμένα από τα ζητήματα που θίγονται στην έκθεση Draghi είναι κρίσιμα για την Ευρώπη, ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στις ΗΠΑ. Ενέργεια. Έχουμε μιλήσει πολύ για την ενέργεια. Ήμουν ο πρώτος που διατύπωσα την άποψή μου πολύ ηχηρά. Δεν έχουμε ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας τώρα. Έχουμε κάτι που παριστάνει την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας με 26 διαφορετικές στρατηγικές.
Αν δείτε τις διαφορές στις τιμές, ειδικά όταν πρόκειται για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, είναι απαράδεκτο, εντελώς απαράδεκτο σε μια λεγόμενη ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που είναι οι λιγότερο ευημερούσες χώρες, να τιμωρούνται επειδή υπάρχει ένας παράξενος αλγόριθμος που δεν στέλνει αρκετή ενέργεια στην Ανατολική Ευρώπη ή από την Ανατολική Ευρώπη στην Κεντρική Ευρώπη, για να προστατεύσει τα πιο ευημερούντα μέρη της Ευρώπης. Αυτό απλά δεν είναι αποδεκτό.
Δεν μιλάμε για στρέβλωση που διαρκεί μία ημέρα, την οποία θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε. Αυτό είναι ένα μοτίβο. Θα καταστήσουμε τις θέσεις μας απόλυτα ξεκάθαρες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πιστεύω ότι και η επανεκλεγείσα Πρόεδρος της Επιτροπής συμφωνεί στη μείωση των τιμών της ενέργειας, αλλά για όλους, όχι μόνο για κάποιους. Η Ελλάδα είναι πρωταγωνίστρια σε ό,τι αφορά την ενεργειακή μετάβαση αλλά δεν έχουμε επωφεληθεί ακόμη όσον αφορά στις τιμές από τις επενδύσεις που έχουμε κάνει.
Αυτή δεν είναι η μόνη περίπτωση που η ευρωπαϊκή ενιαία αγορά δεν λειτουργεί. Το βρίσκω δύσκολο να εξηγήσω γιατί ένα προϊόν, για παράδειγμα, μιας πολυεθνικής εταιρείας, ένα απορρυπαντικό ή ένα σαμπουάν, μπορεί να κοστίζει πολύ περισσότερο στην Ελλάδα από ό,τι κοστίζει σε μια κύρια αγορά της Ευρώπης. Είναι μόνο η μεταφορά; Όχι. Είναι τεχνικοί κανονισμοί, που ονομάζουμε «Γεωγραφικούς Εφοδιαστικούς Περιορισμούς», οι οποίοι επιτρέπουν στις πολυεθνικές να τιμολογούν διαφορετικά τα προϊόντα τους στις μεγαλύτερες αγορές. Αυτή δεν είναι μια ενιαία αγορά. Αυτό είναι άδικο για τις μικρότερες χώρες.
Κάποια από αυτά τα ζητήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν, διότι στο τέλος της ημέρας η προώθηση της ενιαίας αγοράς και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς μας σε όλους τους τομείς θα είναι ζωτικής σημασίας για τον χειρισμό των θεμάτων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δεν θα έλεγα ότι θα ακολουθήσουν περισσότερο πολιτικές απομονωτισμού, αλλά η πολιτική «Πρώτα η Αμερική» θα κυριαρχήσει σαφώς.
Τώρα, όσον αφορά στους υποψήφιους Υπουργούς και αξιωματούχους, δεν πρόκειται να σχολιάσω, καθόλου. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι θα συνεργαστούμε με εκείνους των οποίων ο διορισμός θα επικυρωθεί από τη Γερουσία των ΗΠΑ όσον αφορά στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Για παράδειγμα, τυχαίνει να γνωρίζω τον Γερουσιαστή Marco Rubio. Ήταν συνυποστηρικτής ενός σημαντικού νομοθετήματος σχετικά με την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και γνωρίζει καλά την περιοχή. Πιστεύω ότι είναι καλό που κατανοεί την πολυπλοκότητα της περιοχής μας.
Francine Lacqua: Ωστόσο, κύριε Πρωθυπουργέ, επιστρέφοντας στην έκθεση Draghi, ήταν πολύ περιεκτική, κάποιοι λένε ότι έκρουσε καμπανάκι, αλλά, ειλικρινά, φαίνεται ότι δεν εισακούστηκε. Ήταν σαν να απευθυνόταν στο κενό. Θα κάνει επιτέλους η Ευρώπη πραγματικά κάτι για την ανταγωνιστικότητα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Βρισκόμαστε στην αρχή του νέου ευρωπαϊκού κύκλου, με μια νέα Επιτροπή, η οποία ελπίζω ότι θα αναλάβει από την 1η Δεκεμβρίου. Εκκρεμούν ακόμη ψηφοφορίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την τελική επικύρωσή της, αλλά δεν αναμένω επιπλοκές. Με την Πρόεδρο της Επιτροπής που έχει σαφή εντολή να παράξει αποτελέσματα στα ζητήματα που σχετίζονται με την ανταγωνιστικότητα, και πιστεύει επίσης σε αυτό. ‘Εχω σε μεγάλο βαθμό κοινή γραμμή με την Πρόεδρο της Επιτροπής σε αυτά τα θέματα.
Πιστεύω ότι θα είναι η λυδία λίθος για τη νέα Επιτροπή το αν είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε αυτά τα ζητήματα και αν μπορούμε να κάνουμε την Πράσινη Συμφωνία να λειτουργήσει για όλους, διότι η Πράσινη Συμφωνία δεν είναι απλώς μια πολύ γρήγορη πράσινη μετάβαση για την επίτευξη κάποιων ονομαστικών στόχων, πρέπει επίσης να λειτουργήσει για τις επιχειρήσεις μας. Εάν οδηγήσουμε την ευρωπαϊκή βιομηχανία στην καταστροφή, ενώ κάνουμε την Πράσινη Συμφωνία να λειτουργήσει και αντιπροσωπεύουμε μόνο το 6% των παγκόσμιων εκπομπών, δεν νομίζω ότι θα έχουμε πετύχει κάτι πολύ σημαντικό. Πιστεύω στην πράσινη μετάβαση. Αλλά αν αυτό απαιτεί την αναπροσαρμογή του ρυθμού και, φυσικά, την εξέταση της συνολικής ρυθμιστικής επιβάρυνσης, τάσσομαι υπέρ.
Πιστεύω ότι υπάρχει κατανόηση γενικώς στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αλλά και στην Επιτροπή, ότι αυτή είναι η κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να κινηθούμε. Πιστεύω πολύ στην πράσινη μετάβαση, αλλά πιστεύω επίσης πολύ ότι δεν μπορούμε να εστιάζουμε μόνο στον μετριασμό των συνεπειών μακροπρόθεσμα, στο πώς θα μειώσουμε τις εκπομπές μας το 2035 ή το 2040, που πρέπει να το κάνουμε. Αλλά τι θα γίνει με την προσαρμογή το 2024 και το 2025; Πόσα χρήματα ξοδεύουμε για να προστατεύσουμε τις χώρες μας, τις κοινότητές μας, από αυτό που γνωρίζουμε ότι συμβαίνει ήδη σήμερα. Κοιτάξτε τι συνέβη στην Ισπανία. Είχαμε παρόμοιες καταστροφικές πλημμύρες, δόξα τω Θεώ χωρίς σημαντικές απώλειες ζωής στην Ελλάδα, πέρυσι. Έχουμε πυρκαγιές, έχουμε λειψυδρία. Αυτά είναι κρίσιμα ζητήματα.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα της πολυπλοκότητας των ευρωπαϊκών κανονισμών. Θα πρέπει να αποτελεί μέρος της Πράσινης Συμφωνίας η επένδυση στην εξοικονόμηση νερού σήμερα; Ίσως, τεχνικά, κάποιος Ευρωπαίος γραφειοκράτης να σας πει: «Όχι, αυτό πραγματικά δεν μειώνει τις εκπομπές ρύπων». Αλλά είναι κρίσιμο. Είναι κρίσιμο όχι μόνο για την προσαρμογή, αλλά και για την ανταγωνιστικότητα του γεωργικού μας τομέα. Είναι μια περιβαλλοντική επένδυση. Αυτή είναι μάλλον η υπ’ αριθμόν ένα πρόκληση που θα αντιμετωπίσουμε στην Ελλάδα για τα επόμενα 10 χρόνια.
Francine Lacqua: Αλλά είναι επομένως κρίσιμο να πεισθεί ο Donald Trump να παραμείνει στη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα; Και πάλι, πώς αντιμετωπίζετε τον εκλεγμένο Πρόεδρο Donald Trump; Τον γνωρίζετε. Ποιος είναι ο σωστός τρόπος για να προσπαθήσετε να επιτύχετε μια συμφωνία, ειδικά αν θέλει να προχωρήσει σε συνομιλήσει με κάθε χώρα κατά μόνας κι όχι με την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όπως σας είπα, πιστεύω ότι όταν πρόκειται για εμπόριο, είναι αδύνατο να γίνει. Οι ευρωπαϊκές συνθήκες δεν επιτρέπουν διμερείς συμφωνίες.
Όταν κοιτάζω τι συμβαίνει στον χώρο της πράσινης μετάβασης στις ΗΠΑ, υπάρχουν οι επίσημες θέσεις της κυβέρνησης, αλλά οι πολιτείες παίζουν επίσης κρίσιμο ρόλο, και πολλές από τις πολιτείες προωθούν σαφώς την πράσινη μετάβαση, ταχύτερα ίσως από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Φυσικά, υπάρχει κατανομή τεράστιων κεφαλαίων στην καθαρή τεχνολογία. Μακάρι να υπήρχαν περισσότερα κεφάλαια που επενδύονται στην καθαρή τεχνολογία στην Ευρώπη, αλλά οι τεχνολογικές λύσεις -είμαι πεπεισμένος γι’ αυτό- θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε πολυάριθμες πλευρές της κλιματικής κρίσης.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι και στην Ευρώπη πρέπει να είμαστε αμείλικτα τεχνολογικά αγνωστικιστές όσον αφορά τις αναδυόμενες τεχνολογίες, διότι απλά δεν ξέρουμε τι θα καταλήξει να λειτουργήσει και τι όχι. Δεν πρέπει να είναι δουλειά μας να λέμε: «Αυτή είναι η μόνη τεχνολογία που λειτουργεί». Η αγορά, σε έναν βαθμό, και η επιστήμη θα καθορίσουν ποια τεχνολογία θα λειτουργήσει.
Για παράδειγμα, κοιτάξτε τη ναυτιλία. Έχει κανείς μια λύση αυτή τη στιγμή; Ξέρει κανείς τι μπορεί να σημαίνει «πράσινη» ναυτιλία σε 5, 10, 15 χρόνια; Δεν γνωρίζουμε. Υπάρχουν διάφορες ανταγωνιστικές τεχνολογίες. Αν επρόκειτο να επιβάλουμε ένα ρυθμιστικό βάρος ή να υποδείξουμε μία συγκεκριμένη τεχνολογική κατεύθυνση, νομίζω ότι θα κάναμε λάθος.
Πιθανόν το πιο προφανές παράδειγμα είναι η πυρηνική τεχνολογία. Δεν έχουμε πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα. Μας ενδιαφέρει να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στον χώρο των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων, αλλά δεν έχουμε ιστορία όσον αφορά στο ρυθμιστικό πλαίσιο ή κατανόηση του τρόπου λειτουργίας αυτής της τεχνολογίας. Δεν έχουμε καμία εμπλοκή στο θέμα. Αλλά η πυρηνική ενέργεια είναι μια τεχνολογία μηδενικών εκπομπών, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι’ αυτό. Πιστεύω ότι θα αποτελέσει μέρος του όλου μείγματος. Το να αποκλείουμε μια τεχνολογία απλώς και μόνο επειδή υπάρχουν άλλες πτυχές που δεν μας αρέσουν, δεν μου φαίνεται ότι είναι ο σωστός τρόπος να προχωρήσουμε.
Francine Lacqua: Ωστόσο, κύριε Πρωθυπουργέ, δεν αισθάνεστε ανήσυχος; Συμβαίνουν πολλά. Θα μπορούσαν να είναι αυτές οι τεχνολογίες, η ανταγωνιστικότητα στην Ευρώπη. Υπάρχει επίσης ένα κενό εξουσίας με τις γερμανικές εκλογές. Υπάρχει η τεχνητή νοημοσύνη, υπάρχουν οι εμπορικές ανησυχίες. Είναι ανησυχητικό να ηγείστε μιας χώρας σε αυτούς τους αβέβαιους καιρούς;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι σίγουρα πολύ περίπλοκο. Και αυτό, νομίζω, είναι που μερικές φορές είναι δύσκολο να εξηγήσει κανείς ότι η ηγεσία, η διακυβέρνηση, στις μέρες μας δεν είναι εύκολη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο νομίζω ότι βλέπουμε μια σημαντική αντίδραση κατά των κυβερνώντων. Το 2023 ουσιαστικά πήγαμε ενάντια στην τάση αυτή, καταφέραμε να επανεκλεγούμε και αυξήσαμε το μερίδιο των ψήφων μας. Δεν ήταν εύκολο. Γιατί τα καταφέραμε; Πιστεύω επειδή τηρήσαμε τις βασικές μας υποσχέσεις.
Επομένως, νομίζω ότι, σε αυτόν τον πολύπλοκο κόσμο, οι πολίτες βασικά θέλουν να αισθάνονται, ως έναν βαθμό, ασφαλείς και προστατευμένοι. Συμβαίνουν πολλά πράγματα που ο κόσμος δεν καταλαβαίνει και δεν προσδοκούμε να καταλάβει. Οπότε, το να βρούμε έναν τρόπο να βγάλουμε νόημα από αυτό το μερικές φορές χαοτικό περιβάλλον και να εξηγήσουμε στους ανθρώπους ότι, «κοιτάξτε, μπορεί να συμβαίνουν πράγματα. Είναι όλα δύσκολο να εξηγηθούν. Αλλά ως χώρα, έχουμε μια πορεία. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε, εκεί θέλουμε να φτάσουμε, αυτό μπορείτε να περιμένετε από εμάς»…
Για παράδειγμα, η υπ’ αριθμόν ένα δέσμευσή μου είναι να αυξήσουμε τους μισθούς στη δεύτερη θητεία μας, να συνεχίσουμε να μειώνουμε τους φόρους. Και να μετατοπίσουμε τη στήριξή μας -επειδή έχουμε βοηθήσει πραγματικά πολλούς ανθρώπους με χαμηλότερο εισόδημα, εστιάζοντας στον κατώτατο μισθό- θέλω να μετατοπίσω την στήριξή μας ώστε να διασφαλίσω ότι η μεσαία τάξη θα νιώσει τα οφέλη αυτής της ανάπτυξης.
Για παράδειγμα, όταν εξετάζουμε την τεχνητή νοημοσύνη, «μπορείτε να περιμένετε τα εξής. Αυτό μπορούμε να κάνουμε για να σας βοηθήσουμε με την τεχνολογία. Αυτό μπορούμε να κάνουμε για να ρυθμίσουμε την τεχνολογία», όταν πιστεύουμε ότι υπάρχουν ζητήματα που απαιτούν ρύθμιση. Επομένως, μέρος της δουλειάς μας είναι επίσης να εξηγήσουμε με απλά λόγια τι πραγματικά συνέβη και να καταρρίψουμε διάφορες θεωρίες συνωμοσίας. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι δημοκρατίες. Οι θεωρίες συνωμοσίας, πάντα υπήρχαν, αλλά τώρα είναι πολύ πιο εύκολο να διαδοθούν.
Δουλειά μας είναι με απλά λόγια να εξηγήσουμε στους πολίτες. Να σεβαστούμε ότι οι άνθρωποι, καταρχάς, δεν γνωρίζουν όλα τα γεγονότα. Ένα από τα μεγάλα ζητήματα, αυτό που αποκαλώ «αλαζονεία της ελίτ του Νταβός», είναι ότι περιμένουμε από όλους να ξέρουν αυτά που τυχαίνει να ξέρουμε εμείς. Όχι, οι άνθρωποι ζουν την καθημερινή τους ζωή. Έχουν προβλήματα και μπορούν εύκολα να πιστέψουν θεωρίες συνωμοσίας. Αυτό δεν τους κάνει κακούς ανθρώπους ή «αξιοθρήνητους» ή οτιδήποτε άλλο. Όχι, αυτός είναι ο λάθος τρόπος για να δούμε πώς λειτουργεί η δημοκρατία σήμερα.
Χρειαζόμαστε μια αντίδραση απέναντι σε αυτό το λαϊκιστικό κύμα και βασικά να εξηγήσουμε με απλά λόγια τι είναι αυτό που κάνουμε και τι έχουν να κερδίσουν από αυτό οι πολίτες. Τον κόσμο δεν το ενδιαφέρει αν ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ μας είναι τριπλάσιος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Μεταφράζεται αυτό σε καλύτερο διαθέσιμο εισόδημα, υψηλότερους μισθούς, καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες, καλύτερα νοσοκομεία, καλύτερα σχολεία, καλύτερες δημόσιες συγκοινωνίες; Αυτό είναι που τους ενδιαφέρει.
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, πρόσφατα διαγράψατε από το κόμμα σας έναν πρώην Πρωθυπουργό, τον Αντώνη Σαμαρά, έναν εθνικιστή με αυστηρές γραμμές. Ανησυχείτε; Τι σημαίνει αυτό για την αντιπολίτευση, για τον εθνικισμό που ενδεχομένως επιστρέφει; Σας απασχολεί αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, ό,τι έγινε, έγινε. Θεωρώ ότι η απόφαση εξηγήθηκε με μεγάλη σαφήνεια. Η δουλειά μου είναι να κοιτάζω μπροστά, στο μέλλον.
Θα το ξαναπώ, θέλω να τονίσω ότι έχουμε μια άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ότι, σε αυτούς τους πολυτάραχους καιρούς, το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι να πειραματιστούμε με την πολιτική σταθερότητα. Επομένως, δείτε το ως ένα μεμονωμένο περιστατικό, ένα δυσάρεστο μεμονωμένο περιστατικό, αλλά το αφήνουμε πίσω μας τώρα. Πιστεύω ότι το σημαντικό είναι να διασφαλίσουμε ότι τηρούμε τις δεσμεύσεις μας.
Francine Lacqua: Θεωρείτε ότι η εκλογή του Donald Trump αλλάζει τις συζητήσεις γύρω από τον εθνικισμό στην Ευρώπη; Υπάρχει ανησυχία μεταξύ των αρμοδίων ότι η συζήτηση αλλάζει;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Το μόνο πράγμα που μπορώ να πω είναι να είστε προσεκτικοί με τις απομιμήσεις. Οι ΗΠΑ έχουν ένα πολύ ιδιόμορφο πολιτικό σύστημα και ο Donald Trump είναι μια μοναδική πολιτική προσωπικότητα. Μερικές φορές, νομίζω ότι θα βρείτε πολλούς επίδοξους, πολλούς μιμητές και στην ευρωπαϊκή σκληρή δεξιά ή ακροδεξιά. Ακόμα και αν κοιτάξετε στην Ελλάδα, ναι, έχουμε κόμματα, μικρότερα κόμματα, στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, που στις τελευταίες εκλογές πήραν ένα σημαντικό μερίδιο των ψήφων. Αλλά επικρατεί κατακερματισμός, κατά τη γνώμη μου δεν προτείνουν μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση όσον αφορά την κατεύθυνση της χώρας.
Ήμουν πάντα μεγάλος υποστηρικτής αυτού που αποκαλώ υπεύθυνο πατριωτισμό. Αν εξετάσετε την ατζέντα της εξωτερικής μας πολιτικής, ενισχύσαμε τις Ένοπλες Δυνάμεις μας. Είναι πάντα μία μεγάλη εκκροή για το Υπουργείο Οικονομικών, επειδή γνωρίζουν ότι πρέπει να δαπανήσουμε το 3% του ΑΕΠ μας για την άμυνα, επειδή έτσι πρέπει να γίνει, δεδομένης της γειτονιάς στην οποία βρισκόμαστε. Ήμασταν πολύ αυστηροί αλλά δίκαιοι όσον αφορά την πολιτική μας για τη διαχείριση των συνόρων και δεν απολογούμαστε σε ό,τι αφορά την προστασία των συνόρων μας. Ταυτόχρονα, αν μπορούμε να έχουμε νόμιμες συμφωνίες με χώρες προέλευσης για την εισαγωγή ειδικευμένου ή ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού, θέλουμε να το κάνουμε και αυτό.
Για εμένα, η καλύτερη απάντηση σε όσους πιστεύουν ότι είναι αναπόφευκτη η μετατόπιση της Ευρώπης προς τα δεξιά, είναι να είσαι υποστηρικτής και να πιστεύεις στις πολιτικές που ακολουθείς. Είμαι ένας κεντροδεξιός πολιτικός ηγέτης. Πιστεύω ότι τελικά οι εκλογές κερδίζονται και χάνονται σε αυτό που ονομάζουμε πολιτικό κέντρο. Ταυτόχρονα, δεν δέχομαι να αμφισβητήσει κανείς τον πατριωτισμό μου και που έχει ενισχύσει την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι πολύ πιο δυνατή σήμερα από ό,τι ήταν πριν από πέντε χρόνια. Θα προσεγγίζουμε πάντα τις συζητήσεις μας, και με την Τουρκία, καλή τη πίστει, αλλά γνωρίζοντας πάρα πολύ καλά ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές της χώρας.
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, μου έχουν απομείνει μόνο δυόμισι λεπτά. Τι πιστεύετε ότι συμβαίνει στην Ουκρανία; Είναι αυτή μια αδύνατη κατάσταση ή ακόμα και μια αδύνατη… Είναι αδύνατο να μοντελοποιήσουμε τι θα συμβεί τους επόμενους 6 μήνες, 12 μήνες;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Νομίζω ότι έχω δύο θεμελιώδεις προϋποθέσεις. Μπορεί να ακούγονται γενικές, αλλά νομίζω ότι οι περισσότεροι από εμάς θα συμφωνήσουν με αυτές. Δεν μπορούμε να συζητήσουμε για την ειρήνη στην Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία. Και μια συζήτηση για την ειρήνη δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα συνθηκολόγησης της Ουκρανίας, γιατί τότε δεν θα είναι ειρήνη, θα είναι νίκη με επιβολή όρων στην ηττημένη χώρα. Γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντική η στήριξη της Ουκρανίας, ώστε να βρεθεί σε θέση να διαπραγματευτεί κάποια στιγμή με τη Ρωσία. Αυτή ήταν η θέση της Ευρώπης εξ αρχής. Δεν ξέρω τι πρόκειται να συμβεί τον Ιανουάριο, αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι, βραχυπρόθεσμα, όταν μια χώρα δέχεται επίθεση, πρέπει να της δώσουμε τα μέσα να αμυνθεί.
Francine Lacqua: Αλλά οι επενδυτές, και πάλι, μιλάμε εδώ για την οικονομία και τις τράπεζες. Συνδέουν οι επενδυτές αυτά τα δύο, για το μέλλον της Ευρώπης και το τι θα συμβεί με κάποια από αυτά τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα, ή πιστεύετε ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να κάνουμε τη διαφορά και να μην τα συνδέουμε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, ζούμε σε ένα περίπλοκο κόσμο και φυσικά οι επενδυτές αναζητούν πάντα ευκαιρίες. Μπορώ να μόνο μιλήσω για τα θετικά της Ευρώπης αλλά και της Ελλάδας. Σε αυτούς τους ταραγμένους καιρούς η Ελλάδα φαίνεται να πηγαίνει κόντρα στις τάσεις όσον αφορά τις επιδόσεις της οικονομίας, το γενικότερο πολιτικό περιβάλλον. Και βέβαια η Ελλάδα έχει βιώσει το δικό της πείραμα με τους λαϊκιστές, και αυτό δεν πήγε πολύ καλά. Επομένως, ο κόσμος το θυμάται ακόμα αυτό. Αυτό που επιζητούν τώρα είναι η σταθερότητα, είναι να μπορέσουν να βάλουν σε τάξη τα του οίκου τους, να επικεντρωθούν στο τι είναι καλύτερο για τους ίδιους και την οικογένειά τους, και η κυβέρνησή μας να τους δώσει τα εργαλεία για να το κάνουν αυτό. Δεν βλέπω αυτό να αλλάζει στο ορατό μέλλον.
Francine Lacqua: Κύριε Πρωθυπουργέ, σας ευχαριστώ πολύ. Σας ευχαριστούμε που ήσασταν μαζί μας σήμερα για μια πολύ ευρεία συζήτηση.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ.
