Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συμμετείχε το πρωί στο Ελληνικό Επενδυτικό Συνέδριο που συνδιοργάνωσαν η Morgan Stanley και το Χρηματιστήριο Αθηνών στο Λονδίνο. Ακολουθούν αποσπάσματα από τη συζήτηση που είχε ο Πρωθυπουργός με τον Αντιπρόεδρο της Morgan Stanley Luigi Rizzo:
Για την πορεία της ελληνικής οικονομίας:
«Θυμάμαι όταν ήμουν πάλι εδώ πριν από ένα χρόνο, συζητούσαμε για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και επισήμανα κάποια σημαντικά ορόσημα που έπρεπε να επιτύχουμε για το 2023. Το πιο σημαντικό ήταν η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και να διασφαλίσουμε ότι θα διατηρήσουμε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά και ότι θα παραμείνουμε προσηλωμένοι στη δημοσιονομική σταθερότητα. Είμαι ευτυχής που καταφέραμε να ανταποκριθούμε σε αυτές τις προκλήσεις.
Βέβαια, σημαντική προϋπόθεση για όλα αυτά ήταν η πολιτική νίκη μας στις διπλές εκλογές πριν από λίγους μήνες. Έχουμε ισχυρή εντολή για μεταρρυθμίσεις και σκοπεύουμε να προχωρήσουμε με μια επιθετική ατζέντα για να διασφαλίσουμε ότι η πρόοδος που έχουμε σημειώσει θα συνεχιστεί. Είμαι ευτυχής που βλέπω ότι το ενδιαφέρον για όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα ολοένα και αυξάνεται και ότι η Ελλάδα έχει καταφέρει να προσελκύσει σημαντικά ξένα κεφάλαια και σημαντικά ξένα επενδυτικά κεφάλαια ενδιαφέρονται να γίνουν μέρος της επιτυχίας μας.
Επιτρέψτε μου επίσης να χαιρετίσω την ανθεκτικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων που είναι παρούσες στη σημερινή συνάντηση, διότι θεωρώ ότι είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι δεν πρόκειται μόνο για μια κυβερνητική επιτυχία, αλλά και για μια επιχειρηματική επιτυχία.
Με χαροποιεί το γεγονός ότι οι ελληνικές εταιρείες υιοθετούν επίσης το όραμά μας να επενδύσουν περισσότερο στη χώρα, να επενδύσουν περισσότερο στο ελληνικό ταλέντο και να επεκτείνουν την παρουσία τους στο εξωτερικό».
«Η πρώτη πρόκληση είναι πώς θα διατηρήσουμε την ανάπτυξη που είναι σημαντικά υψηλότερη από την υπόλοιπη ευρωζώνη. Αν κοιτάξετε τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικές. Ωστόσο, δεν με απασχολούν μόνο οι μεγάλοι δείκτες όσον αφορά στην ανάπτυξη, αλλά και τα συστατικά αυτής της ανάπτυξης. Πρόκειται για ανάπτυξη φιλική προς τους επενδυτές ή για ανάπτυξη που επικεντρώνεται στην εγχώρια κατανάλωση; Είναι βιώσιμη ανάπτυξη; Είναι ανάπτυξη που αξιοποιεί τις σημερινές τεχνολογικές προκλήσεις και αντιλαμβάνεται την τεχνολογία ως ευκαιρία και όχι ως απειλή; Και είναι μια κοινωνικά δίκαιη ανάπτυξη, που εστιάζει σε θέματα ανισότητας και διασφαλίζει ότι θα επιτύχουμε πραγματική μισθολογική σύγκλιση με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση;
Η δημοσιονομική πειθαρχία βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών μας. Πρέπει να πετυχαίνουμε πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 2% του ΑΕΠ και θα το πετύχουμε, γιατί έχουμε ιστορικό υπέρβασης των στόχων μας. Και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε στο μέλλον. Φυσικά, υπάρχουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έχουν να κάνουν με τη μακροπρόθεσμη παραγωγικότητα, οι οποίες θα εφαρμοστούν από αυτή την κυβέρνηση, επειδή έχουμε ισχυρή εντολή να το κάνουμε. Και επειδή πάντα αναγνωρίζω ότι η μεγαλύτερη απειλή για μια κυβέρνηση στην αρχή της δεύτερης θητείας της είναι ο εφησυχασμός.
Θα έλεγε κανείς ότι μετά από μια ηχηρή πολιτική νίκη, θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα “διάλειμμα”. Αυτό θα ήταν μεγάλο λάθος. Έχω καταστήσει επίσης πολύ σαφές στην ομάδα μου ότι δεν θα ανεχθώ καμία αλαζονεία ή καμία αντίληψη πολιτικής υπεροχής απλώς και μόνο επειδή η αντιπολίτευση βρίσκεται σε πλήρη σύγχυση. Η μεγαλύτερη αντιπολίτευση για εμάς είναι τα πραγματικά προβλήματα της καθημερινότητας.
Για εμένα, το πιο σημαντικό μήνυμα που θα ήθελα να σας μεταφέρω είναι η δέσμευσή μας να προωθήσουμε όλες τις δύσκολες και αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να εφαρμοστούν, ακόμη και αν αυτές εκλαμβάνονται από ορισμένους ως πολιτικά επώδυνες. Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα πολύ σαφές παράδειγμα: έχουμε μιλήσει πολύ στην Ελλάδα για τα προβλήματα της φοροδιαφυγής, ιδίως μεταξύ των αυτοαπασχολούμενων. Έχουμε καταθέσει ένα νομοσχέδιο για τον περιορισμό αυτού του προβλήματος. Ακόμη και οι αυτοαπασχολούμενοι αναγνωρίζουν ότι πρέπει να κάνουμε κάτι γι’ αυτό. Παρά την αντίσταση που μπορεί να αντιμετωπίζουμε, θα συνεχίσουμε και θα εφαρμόσουμε τη μεταρρύθμιση με σημειακές μόνο αλλαγές μετά τη δημόσια διαβούλευση. Αυτό θα αποφέρει στο ελληνικό κράτος μισό δισεκατομμύριο ευρώ επιπλέον έσοδα».
Για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και την τεχνολογία:
«Επιτρέψτε μου, όμως, να επισημάνω ότι είμαι ιδιαίτερα ενθουσιασμένος με όσα συμβαίνουν στο οικοσύστημα της υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα. Θυμάμαι, πριν μπω στην πολιτική, ήταν πριν από περισσότερα από 20 χρόνια, όταν ήμουν ακόμα στον τομέα των επιχειρήσεων και εργαζόμουν στην Εθνική Τράπεζα – είμαι πολύ χαρούμενος με την επιτυχία της ΕΤΕ, παρεμπιπτόντως, και ως κάποιος που έχει εργαστεί για την τράπεζα στο παρελθόν – δημιούργησα τότε το πρώτο επενδυτικό όχημα για την τεχνολογία στην Ελλάδα. Μάλλον ήμασταν μπροστά από την εποχή μας.
Ωστόσο, αν δείτε τι συμβαίνει τώρα στο οικοσύστημα τεχνολογίας στην Ελλάδα, είναι αξιοσημείωτο πόσες startups αναδύονται και πόσα ταλέντα κατευθύνονται προς αυτόν τον χώρο, και πόσο για πρώτη φορά καταφέρνουμε να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα σε αυτά που συμβαίνουν στα πανεπιστήμιά μας και στον χώρο της εφαρμοσμένης τεχνολογίας.
Πρόκειται για μια πραγματική τομή. Διαθέτουμε τεράστιο ανθρώπινο ταλέντο, αλλά τα πανεπιστήμιά μας ήταν κυριολεκτικά αποκλεισμένα από την αγορά. Αυτό αλλάζει. Υποδέχτηκα τις προάλλες μια φανταστική ομάδα νέων φοιτητών, διεπιστημονική, που επινόησαν ένα διαγνωστικό τεστ για τη νόσο του Πάρκινσον, κορυφαίοι στη βιολογία. Όλες οι ελληνικές ομάδες, που συμμετέχουν σε όλους τους διεθνείς διαγωνισμούς, τα πάνε πάρα πολύ καλά.
Είναι ένας τομέας στον οποίο είμαι πάρα πολύ αισιόδοξος ότι θα μπορέσουμε όχι μόνο να είμαστε καταναλωτές τεχνολογίας, αλλά και να αναπτύξουμε καινοτόμες λύσεις, όχι μόνο για την ελληνική αλλά και για την παγκόσμια αγορά».
Για την κλιματική αλλαγή:
«Καταρχάς, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η Μεσόγειος είναι hotspot της κλιματικής αλλαγής. Παρόλο που η κλιματική κρίση είναι ήδη εδώ -αυτό είναι εμφανές από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τις πιο έντονες πυρκαγιές και φυσικά τις πλημμύρες-, στο παρελθόν δεν είχαμε πραγματικά μεγάλες πλημμύρες στην Ελλάδα. Φοβάμαι όμως ότι μετά την εμπειρία του φετινού καλοκαιριού πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι και γι’ αυτό το ενδεχόμενο. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι τα νερά της Μεσογείου θερμαίνονται όλο και περισσότερο, πράγμα που σημαίνει ότι αυξάνεται η πιθανότητα για μεσογειακούς κυκλώνες. Αυτό που είδαμε το καλοκαίρι ήταν πρωτοφανές όσον αφορά την ποσότητα του νερού που έπεσε στη Θεσσαλία.
Πρέπει να επικεντρωθούμε πολύ περισσότερο στην προσαρμογή. Στη συνέχεια θα μιλήσω για την άμβλυνση των επιπτώσεων και τις σχετικές πρωτοβουλίες μας. Δαπανούμε περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια για την αναβάθμιση των υποδομών πολιτικής προστασίας. Πρόκειται για μια αναγκαία επένδυση. Πρέπει να σκεφτούμε την ανθεκτικότητα των υποδομών μας και να διασφαλίσουμε πως ό,τι χτίζουμε ή ξαναχτίζουμε, το κάνουμε καλύτερα. Όταν συνομιλούμε, για παράδειγμα, με τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες και σκεφτόμαστε πώς θα ξαναχτίσουμε τις υποδομές στη Θεσσαλία, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι κατευθυντήριες γραμμές είναι διαφορετικές από αυτές που χρησιμοποιούσαμε στο παρελθόν. Έχουμε μεγάλη κατασκευαστική εμπειρία στην Ελλάδα για να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις.
Βέβαια, πρέπει επίσης να λάβουμε ορισμένες σημαντικές αποφάσεις που μερικές φορές είναι δύσκολο να εφαρμοστούν. Για παράδειγμα, αν εξετάσουμε τη διαχείριση των υδάτων στον Θεσσαλικό Κάμπο, είναι σαφές ότι πρέπει να είμαστε πιο αποφασιστικοί σχετικά με έναν Οργανισμό που θα διαχειρίζεται κεντρικά το νερό, αντί για το σύστημα να λειτουργεί αποκεντρωμένα, κατακερματισμένο και συχνά πελατειακά. Αυτές είναι σημαντικές αλλαγές, αλλά πρέπει να υλοποιηθούν.
Τώρα, όταν μιλάμε για άμβλυνση των επιπτώσεων, επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι η Ελλάδα είναι πρωτοπόρος στην πράσινη ενέργεια και μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα, ειδικά όταν πρόκειται για τον συνδυασμό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καινοτόμες λύσεις αποθήκευσης. Γνωρίζουμε ότι η αποθήκευση δεν πρόκειται να λύσει το ζήτημα από μόνη της. Θα εξακολουθούμε να βασιζόμαστε στο φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στο ορατό μέλλον. Θέλουμε όμως να διασφαλίσουμε ότι οι μονάδες μας φυσικού αερίου είναι σύγχρονες, ώστε να είναι πιο αποδοτικές και πιο ανταγωνιστικές. Φυσικά, όταν εξετάζουμε το συνολικό μας αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα, η τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα θα είναι πολύ πιο σημαντική.
Πιστεύω ότι βρισκόμαστε πιο μπροστά από άλλες μεσογειακές χώρες όσον αφορά σε καινοτόμα έργα που έχουν ήδη λάβει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, αλλά και όσον αφορά στο κανονιστικό μας πλαίσιο. Διότι αν εξετάσουμε τη μεγάλη βιομηχανία, είναι σαφές ότι η απεξάρτηση από τον άνθρακα θα απαιτήσει κάποια στιγμή μια λύση για τον άνθρακα, λύση αποθήκευσης, και θέλουμε να είμαστε στην πρώτη γραμμή σε αυτόν τον τομέα. Θέλουμε να είμαστε πρωτοπόροι στην υπεράκτια αιολική ενέργεια, η οποία είναι μια άλλη ανανεώσιμη πηγή που μπορούμε να αξιοποιήσουμε.
Θέλουμε επίσης να διασφαλίσουμε ότι είμαστε πρωταγωνιστές όταν μιλάμε για επενδύσεις στα δίκτυα μας και στις διασυνδέσεις μας με την Ευρώπη. Θα μπορούσαμε να εξάγουμε πολύ περισσότερη ενέργεια. Η Ελλάδα ήταν καθαρός εισαγωγέας ενέργειας. Αυτό μας έχει κοστίσει πολύ, ιδίως όσον αφορά στο φυσικό αέριο. Δαπανήσαμε 7 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022 για φυσικό αέριο. Αν, όμως, μπορούμε να κάνουμε εξόρυξη δικού μας φυσικού αερίου, αν μπορούμε τουλάχιστον να δώσουμε στον εαυτό μας τη δυνατότητα να γνωρίζουμε τι υπάρχει, θέλω να διερευνήσω αυτή τη δυνατότητα».
Για τη θέση της Ελλάδας στο γεωπολιτικό πεδίο:
«Επιτρέψτε μου να επικεντρωθώ στα οικονομικά και την πολιτική της γεωπολιτικής. Πρώτα απ’ όλα, όσον αφορά στα οικονομικά, η παγκοσμιοποίηση δεν πρόκειται να αναιρεθεί. Αλλά πρόκειται να δοθεί σαφής έμφαση στην εφοδιαστική ασφάλεια. Και στη διασφάλιση ότι θα φέρουμε τα κρίσιμα στοιχεία της εφοδιαστικής αλυσίδας μας πιο κοντά στις εγχώριες αγορές μας. Η Ευρώπη σαφώς έχει ρόλο να διαδραματίσει, από τις σπάνιες γαίες -η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει απίστευτο ορυκτό πλούτο, μεγάλο μέρος του οποίου είναι ακόμη εντελώς ανεκμετάλλευτο, την παραγωγή γαλλίου, την οποία θα μπορούσαμε να κάνουμε στην Ελλάδα και δεν μπορούν να κάνουν πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες- μέχρι τη διασφάλιση ότι μετατρέπουμε την Ελλάδα σε ένα υπερσύγχρονο διαμετακομιστικό κόμβο για το εμπόριο.
Αν απλά κοιτάξετε τη γεωγραφική μας θέση στο χάρτη, υπάρχουν ξεκάθαρες ευκαιρίες, οι οποίες έχουν να κάνουν με τις επενδύσεις μας στα λιμάνια μας και τις υποδομές logistics, ώστε να είναι δυνατόν να εξυπηρετηθεί από την Ελλάδα η ευρωπαϊκή αγορά, από εταιρείες που θα ήθελαν να επενδύσουν στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, δείτε τη φαρμακοβιομηχανία μας, έχουμε μια πολύ δυναμική φαρμακοβιομηχανία που βασίζεται στις εξαγωγές, σε μια εποχή που συνειδητοποιήσαμε, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ότι δεν θέλουμε να εξαρτόμαστε πλήρως από την Κίνα για βασικά φαρμακευτικά προϊόντα. Υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες για περισσότερες επενδύσεις σε αυτόν τον κλάδο και για την εξυπηρέτηση της ευρωπαϊκής αγοράς από την Ελλάδα. Βλέπω πολλές οικονομικές ευκαιρίες να αναδύονται λόγω της γεωγραφικής μας θέσης».
Για την αντιμετώπιση του λαϊκισμού και την άσκηση πολιτικής:
«Επιτρέψτε μου δύο παρατηρήσεις. Πρώτον, είχαμε τη δική μας εμπειρία με τον λαϊκισμό. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό. Ήταν πολύ επώδυνη. Στην Ελλάδα εξελέγη μία λαϊκιστική κυβέρνηση πολύ πριν άλλες ευρωπαϊκές χώρες πειραματιστούν με λαϊκιστές. Ήταν μια κυβέρνηση της “σκληρής” αριστεράς, που συνεργάστηκε με τη “σκληρή” δεξιά με μοναδικό σκοπό την παραμονή στην εξουσία. Αποφύγαμε τα χειρότερα, αλλά το συλλογικό τραύμα από αυτή την εμπειρία είναι ακόμα μαζί μας. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αρκετό για να αντιμετωπιστεί ο λαϊκισμός. Πρέπει να είσαι σε θέση να παράγεις αποτελέσματα.
Πιστεύω ότι στην καρδιά κάθε λαϊκιστικής αντίδρασης θα βρείτε δύο ζητήματα. Το πρώτο είναι η εμπιστοσύνη. Πιστεύουμε στους πολιτικούς; Μήπως πολιτεύονται για το δικό τους καλό; Ωφελούν τις ελίτ ή τους φίλους τους; Πρέπει να είσαι συνεπής και να λες στους ανθρώπους την αλήθεια και να κάνεις αυτό που λες. Είναι πολύ απλό και πολύ δύσκολο ταυτόχρονα, αλλά ήμασταν πολύ συνεπείς. Ο λόγος για τον οποίο νομίζω ότι καταφέραμε να αυξήσουμε το ποσοστό των ψήφων μας -κάτι δύσκολο σε αυτούς τους γεμάτους προκλήσεις καιρούς- ήταν επειδή οι πολίτες αναγνώρισαν ότι κάναμε πράξη αυτό που τους είπαμε. Γι’ αυτό μας πίστεψαν ότι θα κάνουμε αυτά που τους λέμε ότι θα κάνουμε τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Το δεύτερο είναι να κατανοήσουμε ότι πολλά από τα παράπονα που τροφοδοτούν τον λαϊκισμό είναι πραγματικά. Η λύση που προσφέρουν οι λαϊκιστές είναι προβληματική. Αλλά όταν μιλάμε για ανθρώπους που είναι στο περιθώριο, για τη φτώχεια, την κοινωνική ανισότητα, την ιδέα ότι “ο κόσμος αλλάζει και εμείς μένουμε πίσω και αισθανόμαστε αβοήθητοι”, αυτά είναι πραγματικά παράπονα και πρέπει να αντιμετωπιστούν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στον πυρήνα των πολιτικών μας τοποθετούμε τη μείωση των ανισοτήτων.
Οι ακραίες ανισότητες βρίσκονται στην καρδιά του προβλήματος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έδωσα τόσο μεγάλη έμφαση στη σύγκλιση των μισθών με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Απευθύνομαι στην επιχειρηματική κοινότητα: έχουμε κάνει πολλά για σας όσον αφορά στη μείωση των φόρων, την εισροή ξένων κεφαλαίων, την αύξηση της αξίας των εταιρειών -διευκολύνοντάς σας, παρά το δύσκολο επιτοκιακό περιβάλλον, να αντλήσετε κεφάλαια- την βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τον εξορθολογισμό των ρυθμιστικών κανόνων. Θέλουμε να φροντίζετε τους εργαζομένους σας, να διασφαλίζετε ότι έχουμε καλούς μισθούς και ότι υπάρχει μισθολογική σύγκλιση που να ευθυγραμμίζεται με τη βελτίωση της παραγωγικότητας που επιτυγχάνουμε.
Η αύξηση των πραγματικών μισθών είναι ένας βασικός δείκτης βάσει του οποίου θα κρίνω τον βαθμό επιτυχίας μου στο τέλος της θητείας μας. Επομένως, θα το ξαναπώ, αν έχω να δώσω κάποια συμβουλή είναι να είστε ρεαλιστές, να ακούτε τους πολίτες, να μην τους αντιμετωπίζετε ποτέ με περιφρόνηση απλώς και μόνο επειδή μπορεί να μπουν στον πειρασμό να ακούσουν τη λαϊκιστική ρητορική. Και, στο τέλος της ημέρας, επικεντρωθείτε στα αποτελέσματα. Είμαστε εδώ για να λύνουμε προβλήματα. Πιστέψτε με, κάθε μέρα υπάρχουν πολλά, πολλά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, από πολύ μικρά έως πολύ μεγάλα. Στο τέλος της ημέρας, όμως, αν φέρουμε αποτελέσματα και παραμείνουμε πιστοί στις προεκλογικές μας δεσμεύσεις, θα οικοδομήσουμε την απαραίτητη εμπιστοσύνη που είναι σημαντική προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το λαϊκιστικό κύμα που φαίνεται να κάνει αισθητή την παρουσία του σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
