Η ψηφιακή εποχή και στα… διαζύγια!

Παλιότερα η λέξη «κλικ» χρησιμοποιούνταν για να εξηγήσεις έναν ήχο, ή μεταφορικά να αποτυπώσεις ότι κάποιος άνθρωπος ίσως να είναι σημαντικός για σένα, λέγοντας ότι «μου έκανε κλικ». Από δω και πέρα η λέξη «κλικ» από ότι διαφαίνεται, θα καθορίζει πολλές πτυχές της ζωής μας, ακόμα και το… διαζύγιο μας. Παρατηρώντας τις εξελίξεις με τη σκοπιά της ταχύτητας και της απλούστευσης, μόνο θετικές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Υπό το πρίσμα της κοινωνικής σκοπιάς όμως η απάντηση ίσως να μην είναι τόσο δεδομένη και να χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση, που ίσως να μη φτάνει ένα… «κλικ» για να γίνει.

Την 31.12.2021 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Β’ 6390/31.12.2021) η κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Επικρατείας, με τίτλο «Ηλεκτρονική υπηρεσία έκδοσης άυλου συναινετικού διαζυγίου μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr- ΕΨΠ)». Υπενθυμίζουμε ότι το ψηφιακό διαζύγιο εισήλθε στην έννομη τάξη με τις πρόσφατες διατάξεις του νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Μεταρρυθμίσεις αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων και άλλα ζητήματα οικογενειακού δικαίου» και αναμέναμε μέχρι σήμερα την εφαρμογή των διατάξεων αυτών , μέσω της έναρξης εφαρμογής της ηλεκτρονικής υπηρεσίας.

Το ψηφιακό διαζύγιο αφορά μόνο την κατηγορία των συναινετικών διαζυγίων, όπερ σημαίνει πως όσα θα αναφερθούν κατωτέρω δεν αφορούν τα κατ’ αντιδικία διαζύγια. Συναινετικά διαζύγια έχουμε στην περίπτωση που και οι δύο σύζυγοι επιθυμούν τη λύση του γάμου τους και έχουν συμφωνήσει στα διαδικαστικά και σε όλα τα παρεπόμενα θέματα του διαζυγίου (επιμέλεια, διατροφή, επικοινωνία, σε περίπτωση ύπαρξης ανήλικων τέκνων).

Η διαδικασία της έκδοσης του ψηφιακού διαζυγίου γίνεται ηλεκτρονικά μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης (gov.gr).

Για να ξεκινήσει η διαδικασία στην πλατφόρμα πρέπει να προηγηθεί η αυθεντικοποίηση του χρήστη, μέσω των κωδικών taxis ή άλλων κωδικών συστημάτων ηλεκτρονικής τραπεζικής.

Η αρχή της διαδικασίας πραγματοποιείται με την είσοδο του ενός εκ των δύο δικηγόρων στην εφαρμογή «PORTAL OLOMELEIA». O δικηγόρος που εκκινεί την διαδικασία καταχωρεί στην εφαρμογή το ιδιωτικό συμφωνητικό που έχει συμφωνηθεί μεταξύ των εν διαστάσει συζύγων, καθώς και καταχωρεί τα στοιχεία του συμβολαιογράφου και του δικηγόρου της άλλης πλευράς. Ακολούθως τα μέρη, οι δικηγόροι και ο συμβολαιογράφος λαμβάνουν στις ηλεκτρονικές τους διευθύνσεις που έχουν δηλωθεί στην εφαρμογή, ηλεκτρονικό μήνυμα ενημέρωσης για το ξεκίνημα της διαδικασίας. Ο δικηγόρος της άλλης πλευράς ακολούθως θα πρέπει να επιβεβαιώσει τα στοιχεία, αλλά και το ιδιωτικό συμφωνητικό που έχει καταχωρηθεί, εφόσον βέβαια συμφωνεί. Ακολούθως, εισέρχονται τα μέρη στην εφαρμογή και καλούνται με τη σειρά τους να εγκρίνουν το ιδιωτικό συμφωνητικό. Μόλις και οι δύο σύζυγοι εγκρίνουν το συμφωνητικό, αποστέλλεται σε όλα τα μέρη ηλεκτρονική ενημέρωση για τη συναίνεση των συζύγων, οπότε και ξεκινά το δεκαήμερο του άρθρ. 1441 του Αστικού Κώδικα. Μετά την παρέλευση του δεκαημέρου, τα μέρη ενημερώνονται ηλεκτρονικά από το σύστημα.

Την τελική συμβολαιογραφική πράξη δύνανται να υπογράψουν τα μέρη είτε ιδιοχείρως, είτε ψηφιακά εφόσον διαθέτουν ηλεκτρονική υπογραφή.

Μόλις εγκριθεί η συμβολαιογραφική πράξη, ο συμβολαιογράφος εισέρχεται στην εφαρμογή για να οριστικοποιήσει το διαζύγιο και εισάγει στην εφαρμογή τον αριθμό συμβολαιογραφικής πράξης.

Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου «Μεταρρυθμίσεις αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων και άλλα ζητήματα οικογενειακού δικαίου», είχε υπογραμμιστεί πως με τη νέα αυτή δυνατότητα έκδοσης διαζυγίου με ηλεκτρονικό τρόπο απλοποιείται η διαδικασία έκδοσης διαζυγίου, πράγμα που συνεπάγεται κέρδος χρόνου για τους άλλοτε συζύγους που θέλουν όσο πιο αναίμακτα (διαδικαστικά) να διακοπεί η έγγαμη συμβίωση τους, καθώς και για τους πληρεξούσιους δικηγόρους που συμμετέχουν στη διαδικασία.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί η διαφορετική σκοπιά του σημερινού νομοθέτη σε σύγκριση με το νομοθέτη του πρόσφατου παρελθόντος. Πριν περίπου δέκα χρόνια (στο πρόσφατο δηλαδή παρελθόν) η διαδικασία του διαζυγίου είχε ως εξής: έπρεπε να καταθέσει ο πληρεξούσιος δικηγόρος αίτηση συναινετικής λύσης στα Δικαστήρια του τόπου διαμονής του ζευγαριού και οριζόταν μία δικάσιμος για να εξεταστεί η αίτηση. Κατόπιν περνούσαν έξι μήνες και οριζόταν η δεύτερη συζήτηση της υπόθεσης και μετά από όλη αυτή τη διαδικασία εκδιδόταν η οριστική απόφαση λύσης του γάμου.

Η ως άνω διαδικασία είχε ως επακόλουθο τη χρονική καθυστέρηση, την ενδεχομένως επαχθέστερη οικονομική επιβάρυνση των μερών, καθότι ήταν πιο περίπλοκη, προσέτι δε επιβάρυνε και τα πινάκια των δικαστηρίων με τις δύο συζητήσεις, κάτι το οποίο δεν συνέτεινε με το ζητούμενο της ταχείας απονομής Δικαιοσύνης. Παρά τα όσα «αρνητικά» θα μπορούσαν να σημειωθούν στην ως άνω παλιότερη διαδικασία έκδοσης συναινετικού διαζυγίου, οφείλουμε να εντοπίσουμε τη ratio του τότε νομοθέτη, ο οποίος στόχευε όχι στην ταχύτητα και στην απλοποίηση, αλλά στη διάσωση του γάμου, αφήνοντας την παρέλευση ενός εξαμήνου από τις δύο συζητήσεις, ώστε να δίνεται ένα επαρκές χρονικό περιθώριο στη βούληση του ζευγαριού, ώστε να οδηγηθούν με σιγουριά στη λύση του γάμου τους. Και πράγματι βλέπαμε πως στο εξάμηνο αυτό, δεν ήταν λίγες οι φορές που τα διαζύγια αναβάλλονταν επ’ αόριστο.

Σε αντίθεση με το νομοθέτη του παρελθόντος, ο σημερινός νομοθέτης, όπως απορρέει και από την αιτιολογική έκθεση του νόμου στοχεύει στην ταχύτητα. Η ταχύτητα εξάλλου είναι το ζητούμενο μας στη ψηφιακή εποχή που ζούμε και το ζητούμενο αυτό αναμένεται να επηρεάσει όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας, αφήνοντας ένα κοινωνικό αποτύπωμα. Η ταχύτητα πολλές φορές διευκολύνει, αλλά παράλληλα «ατονεί» στο πέρασμα της καταστάσεις και θεσμούς, όπως είναι ο θεσμός της οικογένειας.

Το κατά πόσο αυτό θα επηρεάσει τις κοινωνικές δομές, είναι ζήτημα που θα μας απασχολήσει και στο μέλλον. Η ψηφιακή εποχή που εισερχόμαστε θα αλλάξει πολλές «πατροπαράδοτες συνήθειες μας», καθώς το επόμενο βήμα μας στη ζωή, ίσως να έρχεται πολύ πιο… «απλά» μέσω ενός “enter” ή ενός … «κλικ».