Η ναυτιλία είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της παγκόσµιας οικονοµίας. Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί σηµαντικό παράγοντα του διεθνούς εµπορίου και βασικό πυλώνα τόσο του στόλου της ΕΕ, όσο και της ελληνικής οικονοµίας, αναφέρει η Ετήσια Έκθεση για το έτος 2020-2021 της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ).
Παράλληλα και όπως σημειώνεται, ο ελληνόκτητος στόλος συγκαταλέγεται µεταξύ των πιο σύγχρονων και ασφαλέστερων στόλων στον κόσµο αναδεικνύοντας τη µακροχρόνια ελληνική ναυτική τεχνογνωσία και εµπειρία.
Αναλυτικά:
Η Ελλάδα παραμένει η μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη παγκοσμίως: Με στόλο 4.901 πλοίων, οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν το 19,42% της παγκόσμιας χωρητικότητας σε τόνους deadweight (dwt). To 2020, ο ελληνόκτητος στόλος αυξήθηκε περισσότερο από 4% φτάνοντας περίπου τα 364 εκατομμύρια τόνους dwt
H ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής ναυτιλίας: Η Ελλάδα συνεχίζει να αυξάνει το μερίδιό της στον στόλο που ελέγχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Οι Έλληνες πλοιοκτήτες κατέχουν το 58% της χωρητικότητας της ΕΕ. Περισσότερο από το ένα τρίτο του ελληνόκτητου στόλου ή 1.706 πλοία, φέρουν σημαία Κράτους Μέλους της ΕΕ.
Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, καθώς οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν:
• το 30,25% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενοπλοίων,
• το 14,64% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χημικών και παραγώγων πετρελαίου,
• το 15,58% του παγκόσμιου στόλου υγραεριοφόρων (LNG / LPG),
• το 20,04% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου,
• το 9,53% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.
Οι Έλληνες πλοιοκτήτες συνεχίζουν να επενδύουν σε νεότευκτα πλοία: Το 2020 οι ελληνικών συμφερόντων παραγγελίες ναυπήγησης ανήλθαν σε 104 πλοία (άνω των 1.000 gt) ή 14,36 εκατομμύρια τόνους dwt, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 10,99% της παγκόσμιας χωρητικότητας υπό παραγγελία. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες συνεχίζουν να επενδύουν σε νέα και ενεργειακά αποδοτικά πλοία, με τη μέση ηλικία του ελληνόκτητου στόλου (9,54 έτη) να είναι χαμηλότερη από τη μέση ηλικία του παγκόσμιου στόλου (9,87 έτη).
Ο ελληνικός στόλος είναι από τους πιο ασφαλείς παγκοσμίως: Η Ελλάδα παραμένει στον Λευκό Κατάλογο STCW (Standards of Training, Certifi cation and Watchkeeping for Seafarers) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) και στον Λευκό Κατάλογο του Paris Memorandum of Understanding (Paris MoU) και του Tokyo Memorandum of Understanding (Tokyo MoU), ενώ ο ελληνικός στόλος είναι παράλληλα ένας από τους πιο ασφαλείς παγκοσμίως, με ποσοστό 0,44% του ελληνικού εμπορικού στόλου (με βάση τον αριθμό πλοίων) και 0,50% (με βάση τη χωρητικότητα) να εμπλέκεται σε ήσσονος σημασίας ναυτικά ατυχήματα. Από την 1.7.2021 η Ελλάδα περιλαμβάνεται στον Κατάλογο των Ναυτιλιακών Διοικήσεων της Πρωτοβουλίας QUALSHIP 21 της Αμερικανικής Ακτοφυλακής (USCG).
Η Ελλάδα παραμένει ένα από τα κορυφαία νηολόγια πλοίων παγκοσμίως: Tο ελληνικό νηολόγιο αριθμεί 685 πλοία (άνω των 1.000 gt), των οποίων η χωρητικότητα ανέρχεται σε 37,98 εκατομμύρια gt. Ο στόλος υπό ελληνική σημαία κατατάσσεται στην 8η θέση διεθνώς και στη 2η θέση στην ΕΕ (σε όρους dwt).
Παρά την πανδημία του COVID-19, η ελληνική ναυτιλία παραμένει ένας από τους βασικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας: Η πανδημία επηρέασε σοβαρά τις εισροές στο ισοζύγιο πληρωμών από την παροχή ναυτιλιακών υπηρεσιών, οι οποίες παρ’ ότι μειώθηκαν κατά 20,16% σε σχέση με το 2019, ανήλθαν σε περίπου 13,81 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά για το οικονομικό έτος 2020.
Η Στρατηγική σημασία της Ελληνικής Ναυτιλίας
Η ελληνική ναυτιλία µεταφέρει φορτία µεταξύ τρίτων χωρών σε ποσοστό άνω του 98% της µεταφορικής της ικανότητας, γεγονός που την καθιστά τον µεγαλύτερο διασυνοριακό µεταφορέα παγκοσµίως.
Ο ελληνόκτητος στόλος έχει ζωτική σηµασία για το παγκόσµιο εµπόριο, καθώς µεταφέρει βασικά αγαθά, συµπεριλαµβανοµένων γεωργικών και δασικών προϊόντων, πετρελαίου και παραγώγων πετρελαίου, υγροποιηµένων αερίων, χηµικών, σιδήρου και άλλων µεταλλευµάτων, άνθρακα και λιπασµάτων.
Η ελληνική ναυτιλία έχει επίσης στρατηγική σηµασία για την ΕΕ επειδή, µεταξύ άλλων, τόσο η οικονοµία της ΕΕ όσο και η ευηµερία των πολιτών της εξαρτώνται από την πρόσβαση σε οικονοµικά προσιτές πηγές ενέργειας. Καθώς η εξάρτηση της ΕΕ από εισαγωγές ενέργειας από χώρες εκτός ΕΕ προσεγγίζει το 58,2%11, ο ελληνόκτητος στόλος είναι κρίσιµης σηµασίας για την εξασφάλιση εισαγωγής ενέργειας στην ΕΕ από διαφορετικές περιοχές του πλανήτη.
Τα Χαρακτηριστικά της Ελληνικής Ναυτιλίας
Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί πρωτίστως μια βιομηχανία που απαρτίζεται από ΜΜΕ12 και ειδικεύεται στις bulk / tramp μεταφορές. Ο τομέας της bulk / tramp ναυτιλίας είναι ένας επιχειρηματικός τομέας με χαρακτηριστικά τέλειου ανταγωνισμού.
Αυτό συμβαίνει, επειδή ο κλάδος αποτελείται από χιλιάδες εταιρείες παγκοσμίως και δεν κυριαρχείται από περιορισμένο αριθμό πολύ μεγάλων εταιρειών – συμμαχιών, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της ναυτιλίας τακτικών γραμμών και στους περισσότερους βιομηχανικούς τομείς και τομείς παροχής υπηρεσιών παγκοσμίως.
Κατά κανόνα, τα πλοία που ανήκουν σε Έλληνες πλοιοκτήτες ναυλώνονται βάσει ναυλοσυμφώνων κατά χρόνο (time charter party contracts). Οι ναυλωτές διαδραματίζουν δομικό ρόλο στη ναυτιλία, καθώς είναι εκείνοι που διαχειρίζονται εμπορικά το πλοίο και οι οποίοι ελέγχουν τις παραμέτρους λειτουργίας του, όπως είναι το δρομολόγιο, το είδος και η ποσότητα του φορτίου, καθώς και η ταχύτητα του πλοίου, οι οποίες με τη σειρά τους καθορίζουν το αποτύπωμα άνθρακα του πλοίου κατά τη διάρκεια των εν λόγω ναυλώσεων.
Θ. Βενιάμης: Τα ελληνόκτητα πλοία αποτελούν στρατηγικό κεφάλαιο για την ΕΕ
“Η πρωτοφανής παγκόσμια υγειονομική κρίση που επήλθε µε την έξαρση της πανδημίας του COVID-19 ανέδειξε µε πρωτόγνωρο τρόπο τον ζωτικής σημασίας ρόλο της ναυτιλίας, η οποία, παρά τις πολυσχιδείς συνέπειες και αντιξοότητες που αντιμετωπίζει, συνεχίζει αδιάλειπτα να εξυπηρετεί το 90% των αναγκών του παγκόσμιου εμπορίου. Τα χιλιάδες πλοία, µε το ανθρώπινο δυναμικό τους, τους ναυτικούς µας, τους «ήρωες των θαλασσών», απέτρεψαν την παράλυση της παγκόσμιας οικονομίας”, αναφέρει ο Πρόεδρος της ΕΕΕ, Θεόδωρος Βενιάμης, σημειώνοντας παράλληλα πως:
“Όμως, αν και η ναυτιλία ως κλάδος προσφέρει αναντικατάστατες υπηρεσίες, εξασφαλίζοντας τα βασικά αγαθά που χρειάζεται η κοινωνία µας σε καιρούς ειρήνης αλλά και κρίσεων, δυστυχώς, απουσιάζει από τις προτεραιότητες των πολιτικών ιθυνόντων. Παρά την καθοριστική της υπόσταση στο διεθνές εμπόριο και οικονομία, η ναυτιλία δεν τυγχάνει της αναγνώρισης και της υποστήριξης που της αξίζει. Μία τέτοια αναγνώριση και πολιτική προάσπισης του ρόλου της είναι απαραίτητη, προκειμένου να εξασφαλισθεί κάθε δυνατή διευκόλυνση για την ανεμπόδιστη παροχή των θαλάσσιων µεταφορικών υπηρεσιών, καθώς και για την απρόσκοπτη µετακίνηση των ναυτικών ανά τον κόσμο, µε γνώμονα πρωτίστως την υγεία τους και την ασφάλεια των πλοίων και της ναυσιπλοΐας.
Οι επόµενοι µήνες διαφαίνονται άκρως απαιτητικοί, λόγω κυρίως των περιβαλλοντικών νοµοθετικών προκλήσεων που καλείται να αντιµετωπίσει η ναυτιλία, τόσο σε διεθνές όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, επικροτούµε και υποστηρίζουµε τις συνεχιζόµενες προσπάθειες στον ΙΜΟ, τον αρµόδιο ρυθµιστή του κανονιστικού πλαισίου των θαλασσίων µεταφορών παγκοσµίως, οι οποίες όµως δεν θα πρέπει να υποσκάπτονται από περιφερειακές ή/και µονοµερείς νοµοθετικές πρωτοβουλίες και ειδικότερα της ΕΕ.
Η ΕΕΕ είναι σταθερά προσηλωµένη στην προστασία του περιβάλλοντος και στην απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον άνθρακα. Όµως, σε κάθε περίπτωση, σηµαντικότατο µερίδιο ευθύνης για την επίτευξη των στόχων αυτών ανήκει στους κατασκευαστές µηχανών πλοίων, στα ναυπηγεία και στους παραγωγούς και προµηθευτές καυσίµων, καθοριστική παράµετρος που δεν λαµβάνεται υπόψη. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι χωρίς σηµαντικές επενδύσεις στην Έρευνα και Ανάπτυξη από αυτούς τους εµπλεκόµενους φορείς, η ναυτιλιακή βιοµηχανία θα παραµείνει εξαρτηµένη από τον άνθρακα. Στον αντίποδα, τα πλοία και οι πλοιοκτήτες είναι αυτοί που καλούνται ατυχώς να εφαρµόσουν άστοχες πολιτικές και παράγωγα νοµοθετήµατα, εισπρακτικού και µόνο χαρακτήρα.
Σχετικά µε τις πρόσφατες ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δέσµη µέτρων “Fit for 55”, το ευρωπαϊκό Σύστηµα Εµπορίας ∆ικαιωµάτων Εκποµπών (EU ETS), ως περιφερειακό αγορακεντρικό µέτρο, είναι ασύµβατο µε τον παγκόσµιο χαρακτήρα των θαλάσσιων µεταφορών, καθώς και µε τον τρόπο λειτουργίας της ναυτιλίας, ενώ υπονοµεύει σοβαρά τις συνεχιζόµενες διεθνείς προσπάθειες και διαπραγµατεύσεις για την απανθρακοποίηση του τοµέα. Παρόλα αυτά, τουλάχιστον η αναγνώριση εκ µέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της ευθύνης των ναυλωτών για την κάλυψη του κόστους συµµόρφωσης στο πλαίσιο της πρότασης ένταξης της ναυτιλίας EU ETS είναι µία θεµελιώδης αρχή βάσει του κανόνα «ο ρυπαίνων πληρώνει», την οποία η ΕΕΕ ανέδειξε εξ αρχής. Η αρχή αυτή πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία των επικείµενων διαβουλεύσεων στα ευρωπαϊκά όργανα, καθώς µπορεί να φέρει απτά αποτελέσµατα στη µάχη κατά της κλιµατικής αλλαγής, χωρίς να διακυβεύεται η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής ναυτιλίας.
Η ελληνική ναυτιλία, µε την τεχνογνωσία και εµπειρία που κατέχουν τα µέλη της ως hands-on επιχειρηµατίες, δεσµεύεται να συνεχίσει να συνδράµει εποικοδοµητικά και στις προσεχείς διαπραγµατεύσεις, σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, προωθώντας φιλόδοξες αλλά και ταυτόχρονα εφικτές και ρεαλιστικές λύσεις. ∆ιότι µόνο τέτοιες λύσεις µπορούν να εγγυηθούν την ουσιαστική βελτίωση του αποτυπώµατος άνθρακα της βιοµηχανίας, αλλά και να εξασφαλίσουν τη µακροπρόθεσµη βιωσιµότητα του στρατηγικού αυτού τοµέα µε τα πολλαπλά οφέλη για την ΕΕ και τους πολίτες της.
Το 2021 σηµατοδοτεί την 40η επέτειο της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΕ, µέσω της οποίας ο ελληνόκτητος στόλος ενισχύει τις τάξεις της ευρωπαϊκής ναυτιλιακής βιοµηχανίας. Σήµερα τα ελληνόκτητα πλοία αντιπροσωπεύουν το 58% του στόλου που ελέγχεται από την ΕΕ, αποτελώντας στρατηγικό κεφάλαιο για αυτήν και ακρογωνιαίο λίθο του ευρωπαϊκού ναυτιλιακού cluster, στοιχεία που ενισχύουν τον καθοριστικό ρόλο µας στα τεκταινόµενα στην ΕΕ.
Σε εθνικό επίπεδο, η περίοδος που πέρασε ήταν καθοριστική για να ολοκληρωθεί η αποκατάσταση νοµοθετικών αστοχιών που είχαν πλήξει σηµαντικά την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού νηολογίου. Η ελληνική σηµαία εκτός από ποιοτική, είναι πια άκρως ανταγωνιστική, µειονεκτώντας όµως ακόµη ως προς τη διαπιστωµένη καθυστέρηση στην επιβεβληµένη ψηφιοποίηση και ηλεκτρονική διακυβέρνηση των λειτουργικών και διαδικαστικών εκφάνσεών της.
Στο ίδιο πλαίσιο και µε κοινή δεδηλωµένη επιθυµία πολιτείας και ναυτιλίας για την αναβίωση της ναυτοσύνης στον τόπο µας, αναπόσπαστο στοιχείο του ελληνικού ναυτιλιακού θαύµατος, ξεκίνησε πριν λίγους µήνες µια συντονισµένη προσπάθεια ενηµέρωσης και προσέλκυσης των νέων στο ναυτικό επάγγελµα. Η µεγάλη ελληνική ναυτιλία τους απευθύνει µια ανοικτή πρόσκληση σε «µια θάλασσα ευκαιρίες», µε ανοικτούς ορίζοντες επαγγελµατικής και προσωπικής ανέλιξης, σε µια εποχή µε ιδιαίτερες προκλήσεις για εργασιακή αποκατάσταση.
Η προσέλκυση των νέων στο ναυτικό επάγγελµα, σε συνδυασµό µε την απαιτούµενη περαιτέρω αύξηση της δυναµικότητας των Ακαδηµιών Εµπορικού Ναυτικού, καθώς και τον αναµενόµενο εκσυγχρονισµό της ναυτικής εκπαίδευσης, θα συντελέσουν καθοριστικά, ώστε να µην χαθεί η ναυτική τεχνογνωσία από τον τόπο µας και να αυξηθεί η παρουσία των Ελλήνων ναυτικών στην ελληνόκτητη ναυτιλία, στόχοι που, σε κάθε περίπτωση, απαιτούν επιµονή και προσήλωση για την επίτευξή τους.
Παράλληλα, η Εταιρεία Κοινωνικής Προσφοράς Ελληνικού Εφοπλισµού «ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ» συνεχίζει µε αµείωτο ρυθµό το πολυδιάστατο κοινωφελές έργο της. Υλοποιεί µε συνέπεια όλα τα προγράµµατα που είχε εξαγγείλει σε τοµείς όπως η δηµόσια υγεία, παιδεία, εθνική άµυνα και προστασία του πολίτη, ενώ προωθεί συνεχώς νέες δράσεις, ανταποκρινόµενη στις αυξανόµενες ανάγκες του κοινωνικού ιστού και υπηρετώντας πιστά το όραµα της ναυτιλιακής οικογένειας, να είναι ουσιαστικός αρωγός στην κοινωνία.
Στη νέα δεκαετία που ήδη διανύουµε θα τεθούν νέες παράµετροι για τη λειτουργία της διεθνούς ναυτιλίας, τόσο ως προς το περιβαλλοντικό αποτύπωµα αυτής, αλλά και ως προς την ανταγωνιστικότητά της, δύο στόχοι πλήρως αλληλένδετοι και αλληλοεξαρτώµενοι. Στο απαιτητικό αυτό και αβέβαιο πλαίσιο, η ναυτιλία µας έχει αποδεδειγµένα την ποσοτική, αλλά κυρίως ποιοτική δυναµική, ώστε σε συνδυασµό µε την υψηλή ναυτική τεχνογνωσία, αλλά και τα εχέγγυα που της προσδίδει η µακρόχρονη ναυτική παράδοση, να αντεπεξέλθει σε κάθε πρόκληση, καθώς και να διατηρήσει και να ενισχύσει τον ρόλο της ως εθνικού κεφαλαίου για την πατρίδα µας, αλλά και ως σημαντικού παράγοντα στη διεθνή ναυτιλιακή σκηνή”.
