Ενόψει της κλιμάκωσης της κλιματικής κρίσης και του αυξανόμενου σκεπτικισμού έναντι των πολιτικών που επικεντρώνονται στο κλίμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει ξεκινήσει μια φιλόδοξη προσπάθεια προς την κλιματική ανθεκτικότητα. και τη συμμετοχή των πολιτών. Το χρηματοδοτούμενο έργο NEUROCLIMA (HORIZON-CL5-2023-D1-01-09) στοχεύει στην προώθηση μιας συστημικής-συλλογικής αλλαγής στη συμπεριφορά απέναντι στην κλιματική αλλαγή και στην ανάπτυξη «κλιματικής κουλτούρας», εργαλειοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη (AI) και τις συμμετοχικές προσεγγίσεις.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, το έργο έχει αναληφθεί από διεθνή κοινοπραξία εταίρων με εμπειρία σε θέματα κλιματικής προσαρμογής και σχεδιασμού συστημάτων IoT (Internet of Things) και AI, τους οποίους συντονίζει το Πολυτεχνείο του Μιλάνου (Polytechnic University of Milan). Όπως αναφέρεται, ο όμιλος EPSILON ως εταίρος θα συνεισφέρει στην ανάπτυξη και εφαρμογή μεθοδολογιών/εργαλείων εκπαίδευσης και συμπεριφορικής αλλαγής, και στην εισήγηση μέτρων και προτύπων στις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές για την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τον καθ. Μάρκο Μποναζούντα, η EPSILONαξιοποιεί την εμπειρία της από την προσφορά εκπαιδευτικών προγραμμάτων διαχείρισης περιβάλλοντος και Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας (ICT) υπό την αιγίδα της Αρχής Σχεδιασμού της Μάλτας, και ηγείται στην εκστρατεία διάδοσης και διάχυσης των αποτελεσμάτων και του κοινωνικού αντίκτυπου του NEUROCLIMA.
Προκλήσεις
Η ανάγκη για αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής δεν ήταν ποτέ πιο επείγουσα, με διαδοχικές κρίσεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο που οδήγησαν σε επανεκτίμηση των υφιστάμενων κλιματικών στόχων. Η νέα Στρατηγική της ΕΕ για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή σηματοδοτεί τη δέσμευση για ευθυγράμμιση των κλιματικών στόχων με τις δημοκρατικές αξίες και διαδικασίες. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Δρ. Μιλτιάδης Γυμνόπουλος από την EPSILON, ο σκεπτικισμός μεταξύ διαφόρων ομάδων σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τις επιπτώσεις των σχετικών μέτρων παραμένει, εμποδίζοντας την υιοθέτηση των προτεραιοτήτων της ΕΕ και τη δέσμευση σε βιώσιμες πρωτοβουλίες.
NEUROCLIMA: Πολυεπίπεδη προσέγγιση
Το πλαίσιο δράσης του NEUROCLIMA υιοθετεί μια πολυεπίπεδη προσέγγιση για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, εστιάζοντας σε τέσσερα διασυνδεδεμένα επίπεδα που στοχεύουν στην προώθηση της συστημικής αλλαγής και στην ενδυνάμωση των πολιτών στην προσπάθεια κλιματικής προσαρμογής τους.
Επίπεδο 1: Υποδομή παρακολούθησης για λήψη αποφάσεων βάσει τεκμηρίωσης. Στον πυρήνα του NEUROCLIMA βρίσκεται μια ολοκληρωμένη υποδομή παρακολούθησης της συμπεριφορικής προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και αξιολόγησης της δυναμικής κοινωνικής ανατροπής (social tipping dynamics). Αναλύοντας τάσεις, αντιλήψεις και συζητήσεις σε διάφορες πηγές, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ, το έργο στοχεύει στον εντοπισμό κυρίαρχων τάσεων και κοινωνικών ανησυχιών. Παρατηρώντας και χαρτογραφώντας λοιπόν τις τάσεις αυτές, είναι δυνατό να παραχθούν πολιτικές και να ληφθούν αποφάσεις που θα καλύπτουν κατά προτεραιότητα τις εκφρασμένες ανάγκες των πολιτών.
Επίπεδο 2: Συμμετοχικό Πλαίσιο Σχεδιασμού. Το NEUROCLIMA αναπτύσσει ένα συμμετοχικό πλαίσιο και εργαλεία για να ενδυναμώσει τους πολίτες και τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Μέσα από συμμετοχικές εμπειρίες και διαβουλευτικές διαδικασίες οι πολίτες ενθαρρύνονται να συνεισφέρουν ενεργά στη διαμόρφωση πολιτικών και δράσεων που σχετίζονται με το κλίμα.
Επίπεδο 3: Διεπαφές πληροφόρησης και υπηρεσίες για την κλιματική παιδεία. Το έργο προβλέπει τη δημιουργία πολύπλευρων διεπαφών για τη διάδοση των κλιματικών πολιτικών, ενισχύοντας αμφίδρομες σχέσεις μεταξύ φορέων χάραξης πολιτικής, δημόσιων ιδρυμάτων και πολιτών. Οι διαδραστικές πλατφόρμες αφήγησης (storytelling platforms) και οι συστάσεις περιεχομένου (content recommenders) με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπουν στους πολίτες να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να συμμετάσχουν σε διάλογο με τους συνομηλίκους τους.
Επίπεδο 4: Μαθαίνοντας από μηχανισμούς συστήματος και συμπεριφορικής αλλαγής. Tο NEUROCLIMA διεξάγει πιλοτικές επιδείξεις για να μετρήσει τον αντίκτυπο των προτεινόμενων παρεμβάσεων στην κλιματική παιδεία και στην πολιτική έκφραση. Η ανάπτυξη κλιματικής παιδείας και η υποστήριξη της ενασχόλησης με την πολιτική είναι σε θέση να καταλύσει την συμπεριφορική αλλαγή και να προωθήσει κουλτούρα κλιματικής ανθεκτικότητας. Η προτεινόμενη λύση θα επαληθευτεί/επικυρωθεί μέσω πιλοτικών εφαρμογών, με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των παρεμβάσεων στην κλιματική παιδεία και την πολιτική έκφραση με βάση συγκεκριμένους δείκτες απόδοσης (Key Performance Indicators).
