Του Κ. Ασημακόπουλου – Διευθυντής Λατομείων και Πρώτων Υλών ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ | Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων
Η αποκατάσταση λατομείων αποτελεί μια κρίσιμη πτυχή της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων, καθώς τα λατομεία επηρεάζουν σημαντικά το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους. Οι νέες προοπτικές στις αποκαταστάσεις λατομείων πρέπει να επικεντρώνονται σε καινοτόμες πρακτικές που συνδυάζουν περιβαλλοντική αναβάθμιση, κοινωνική αποδοχή και οικονομική βιωσιμότητα.
Με τις νέες τεχνολογίες, τις καινοτόμες περιβαλλοντικές πρακτικές και την κοινωνική εμπλοκή, οι αποκαταστάσεις λατομείων μπορούν να αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης, να αναδείξουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και να δημιουργήσουν νέες οικονομικές ευκαιρίες τόσο για τις τοπικές κοινωνίες όσο και για την ευρύτερη περιοχή. Η αποκατάσταση των λατομείων θα πρέπει να εξετάζει και να αξιολογεί τα παρακάτω.
1. Αποκατάσταση και Αποκατάσταση Βιοποικιλότητας
Μία από τις βασικές νέες προοπτικές στην αποκατάσταση λατομείων είναι η αποκατάσταση της βιοποικιλότητας. Τα εγκαταλειμμένα ή ανενεργά λατομεία μπορούν να μετατραπούν σε φυσικά οικοσυστήματα, συμβάλλοντας στην αναγέννηση της χλωρίδας και της πανίδας.
Δημιουργία οικοσυστημάτων: Σχεδιασμός αναδασώσεων, ανάπτυξη φυσικών λιμνών ή υγροτόπων, με στόχο τη φιλοξενία άγριας ζωής.
Προστασία απειλούμενων ειδών: Στόχευση της αποκατάστασης για τη δημιουργία κατάλληλων βιοτόπων που υποστηρίζουν απειλούμενα ή ενδημικά είδη.
2. Αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Μια σύγχρονη προοπτική στην αποκατάσταση των λατομείων είναι η αξιοποίηση των περιοχών αυτών για την εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως φωτοβολταϊκά πάρκα και αιολικά πάρκα.
Φωτοβολταϊκά πάρκα: Χρήση των εκτάσεων των ανενεργών λατομείων για την
εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια.
Αιολική ενέργεια: Σε περιοχές με κατάλληλες συνθήκες ανέμου, τα λατομεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, συμβάλλοντας στην παραγωγή καθαρής ενέργειας.
3. Προοπτικές για Αξιοποίηση στη Βιομηχανία και τον Τουρισμό
Η αναδιαμόρφωση των ανενεργών λατομείων προσφέρει δυνατότητες για εναλλακτικές χρήσεις που μπορούν να τονώσουν την τοπική οικονομία και να βελτιώσουν την κοινωνική αποδοχή.
Βιομηχανικές εγκαταστάσεις: Μερικά λατομεία μπορούν να αναδιαμορφωθούν ώστε να φιλοξενήσουν βιομηχανικές ή αποθηκευτικές εγκαταστάσεις.
Τουρισμός και αναψυχή: Μετατροπή των λατομείων σε χώρους αναψυχής, όπως πάρκα περιπέτειας, μονοπάτια πεζοπορίας, αναρρίχησης ή ακόμα και μουσεία για την ανάδειξη της γεωλογικής τους ιστορίας.
4. Τεχνολογικές Καινοτομίες στην Αποκατάσταση
Οι νέες τεχνολογίες έχουν φέρει επανάσταση στις πρακτικές αποκατάστασης των λατομείων, με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων, αισθητήρων και αυτόματων συστημάτων για τη βελτίωση της αποκατάστασης και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Τεχνολογία drones: Χρήση drones για την ακριβή χαρτογράφηση του εδάφους,
παρακολούθηση της διαδικασίας αποκατάστασης και την αξιολόγηση της βλάστησης.
Αυτόνομες μονάδες αποκατάστασης: Ανάπτυξη αυτοματοποιημένων συστημάτων για τη φύτευση, τη διαχείριση των εδαφών και την αποκατάσταση τοπίων.
5. Κοινωνική και Κοινοτική Εμπλοκή
Η αποκατάσταση λατομείων δεν περιορίζεται μόνο σε τεχνικές διαδικασίες, αλλά εμπλέκει όλο και περισσότερο τις τοπικές κοινότητες και κοινωνικούς φορείς. Η κοινωνική αποδοχή και η διαφάνεια είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των αποκαταστατικών έργων.
Συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες: Διάλογος και συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες για τον καθορισμό της μελλοντικής χρήσης του αποκαταστημένου χώρου.
Πολιτιστική αναγέννηση: Δημιουργία χώρων πολιτιστικών και καλλιτεχνικών
δραστηριοτήτων στα παλιά λατομεία, ενσωματώνοντας την ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής.
6. Φυσικές Τεχνικές Αναδιαμόρφωσης του Τοπίου
Ένας τομέας που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι η αποκατάσταση μέσω φυσικών τεχνικών και η αποφυγή βαρέων μηχανημάτων όπου είναι δυνατό. Οι τεχνικές αυτές επικεντρώνονται στην αυτόματη αναδημιουργία του φυσικού τοπίου.
Φυτική διαδοχή: Χρήση ειδών φυτών που συμβάλλουν στην αναγέννηση του εδάφους και στην αποκατάσταση της φυσικής βλάστησης.
Φυσική αναδιαμόρφωση: Επιτρέπεται η φυσική διάβρωση και γεωμορφολογικές
διαδικασίες να αναλάβουν την αποκατάσταση, εφόσον η διαδικασία είναι ελεγχόμενη.
7. Περιβαλλοντική Αποκατάσταση και Αποθήκευση CO₂
Η αποκατάσταση λατομείων μπορεί να συνδυαστεί με πρωτοβουλίες αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO₂), βοηθώντας στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Δεξαμενές διοξειδίου του άνθρακα: Χρήση των υπολειμμάτων των λατομείων για την αποθήκευση CO₂ από βιομηχανικές δραστηριότητες, μέσω γεωλογικών σχηματισμών ή βιομηχανικών τεχνικών.
Τέλος για την επίτευξη των παραπάνω προκλήσεων το κράτος πρέπει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην επανεξέταση των κριτηρίων αποκατάστασης των λατομείων και να συνδράμει αποφασιστικά για την εφαρμογή των νέων προοπτικών που αναφέρθηκαν, μέσω μιας σειράς μέτρων, νομοθετικών ρυθμίσεων, κινήτρων, πολιτικών και πρωτοβουλιών που θα προωθήσουν την περιβαλλοντική και οικονομική βιωσιμότητα.
Με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, η αποκατάσταση των λατομείων μπορεί να ενσωματώσει νέες προοπτικές και να αποτελέσει υπόδειγμα βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων και σημαντικό μοχλό ανάπτυξης.
